“สามัญพระนาม” ของพระเจ้าแผ่นดินไทยรัชกาลที่ 1-9 ทรงมีพระนามว่าอะไรบ้าง?

“สามัญพระนาม” ของพระเจ้าแผ่นดินไทยรัชกาลที่ 1-9 ทรงมีพระนามว่าอะไรบ้าง?

ประวัติศาสตร์

“สามัญพระนาม” ของพระเจ้าแผ่นดินไทยรัชกาลที่ 1-9 ทรงมีพระนามว่าอะไรบ้าง?

พระบรมสาทิสลักษณ์รัชกาลที่ 1

ผู้เขียน ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่ วันเสาร์ที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ.2568

ปกติแล้วคนไทยคงคุ้นชินกับพระนามเต็มของพระมหากษัตริย์ไทยแต่ละพระองค์ เช่น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5), พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า (รัชกาลที่ 6) ทว่าก่อนที่ทุกพระองค์จะเสด็จขึ้นเสวยราชสมบัติ แต่ละพระองค์ล้วนมี “สามัญพระนาม” (หรือ “ชื่อเล่น” ของผู้คนทั่วไป) ที่ใช้ระหว่างเจ้านายชั้นสูงด้วยกัน และไม่ใช้เมื่อเสวยราชย์แล้ว… สามัญพระนาม ของพระเจ้าแผ่นดินไทยมีอะไรบ้าง

ภาพจิตรกรรมกรุงรัตนโกสินทร์ ในอาคารภาพปริทัศน์ อนุสรณ์สถานแห่งชาติ (ภาพจากเว็บไซต์ อนุสรณ์สถานแห่งชาติ)

สามัญพระนาม ของพระเจ้าแผ่นดินไทย

ไกรฤกษ์ นานา ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ เผยข้อมูลเกี่ยวกับ “สามัญพระนาม” ของพระมหากษัตริย์ไทย ตั้งแต่รัชกาลที่ 1-7 และ รัชกาลที่ 9 ไว้ในเฟซบุ๊กของตนเอง ชื่อว่า “Krairoek Nana – ไกรฤกษ์ นานา” ซึ่งเป็นข้อมูลที่น่าสนใจ ศิลปวัฒนธรรมขอยกมาสรุปให้ทุกคนอ่าน ดังนี้

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกฯ รัชกาลที่ 1 (ภาพลายเส้นบนธนบัตรใบละ 500 บาท พิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2539)

ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์เล่าว่า สามัญพระนามในรัชกาลที่ 1 คือ ทองด้วง, รัชกาลที่ 2 คือ ฉิม, รัชกาลที่ 3 คือ ทับ, รัชกาลที่ 5 คือ ใหญ่, รัชกาลที่ 6 คือ โต, รัชกาลที่ 7 คือ เอียดน้อย, (ไกรฤกษ์ไม่ได้ระบุสามัญพระนามของรัชกาลที่ 8 ในบทความ) และสามัญพระนามในรัชกาลที่ 9 คือ เล็ก

ทั้งยังเล่าต่อไปว่า ที่น่าสนใจคือ “รัชกาลที่ 4” ซึ่งสามัญพระนามของพระองค์ไม่เป็นที่ปรากฏ และแทบไม่มีใครทราบหรือได้ยินมาก่อน แต่ไกรฤกษ์ไปพบข้อมูลที่ระบุไว้ในหนังสือ “ความทรงจำ” โดย สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ซึ่งพระองค์ทรงอธิบายถึงเรื่องนี้ว่า…

“รัชกาลที่ 4 ทรงเป็น สมเด็จพระราชโอรสองค์ใหญ่ ของรัชกาลที่ 2 คนทั้งหลายเรียกกันว่า ‘ทูลกระหม่อมฟ้าพระองค์ใหญ่’ แต่มักจะเรียกกันโดยสะดวกปากว่า ‘ทูลกระหม่อมใหญ่’ มิฉะนั้นก็เรียกว่า เจ้าฟ้าพระองค์ใหญ่หรือเจ้าฟ้า ‘ใหญ่’”

เจ้านายชั้นสูงทรงเรียกขานสามัญพระนามดังกล่าวนี้ กระทั่งพระองค์เสวยราชสมบัติเป็นพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4

แม้ไกรฤกษ์จะไม่ได้กล่าวถึงสามัญพระนามในรัชกาลที่ 8 ในบทความนี้ แต่เมื่อลองไปสืบหาข้อมูลเพิ่มเติมก็พบว่า สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี พระราชมารดาของในหลวงรัชกาลที่ 8 ทรงเรียกขานพระนามพระองค์ว่า “นันท”

อ่านเพิ่มเติม :

“นามสกุล” สมัยรัชกาลที่ 6 แต่ละนามสกุลเป็นมาอย่างไร บ่งบอกถึงอาชีพ?
“ประภาพรรณพิไลย-ประไพพรรณพิลาส” พระราชธิดา “ฝาแฝด” คู่เดียวในรัชกาลที่ 5
พระยาอนิรุทธเทวา มหาดเล็ก “คนโปรด” ในรัชกาลที่ 6 ที่ “งามเหมือนเทวามาจากสวรรค์”
คติ “พระจักรพรรดิราช” ที่แฝงอยู่ในพระนาม “พระราชโอรส” ในรัชกาลที่ 5

.
อ้างอิง :

https://www.facebook.com/krairoeknana/posts/-สามัญพระนาม-ชื่อเล่น-ของพระเจ้าแผ่นดินไทย-ความรู้ใหม่นอกราชาศัพท์-โดย-ไกรฤกษ์-น/1612387512265660/

https://www.matichonweekly.com/column/article_617790

.
ที่มา : “สามัญพระนาม” ของพระเจ้าแผ่นดินไทยรัชกาลที่ 1-9
https://www.silpa-mag.com/history/article_142143

.