วัดคุณแม่จันทร์ : นกอีวาบตั๊กแตน

วัดคุณแม่จันทร์ : นกอีวาบตั๊กแตน

มีคนถ่ายกระแตหงอนได้แถวลาดกะบัง
ซึ่งก็เป็นสถานที่ที่เรายังไม่เคยไป
เลยได้โอกาสไปสำรวจแถวนั้นกันสักหน่อย

เช้าวันหนึ่งเราออกเดินทาง
ก็ได้รับคลื่นความร้อน พร้อมกับความผิดหวังกลับมา

แถวนี้มีวัดหนึ่งที่น่าสนใจ ที่เปิดให้เข้าเฉพาะช่วงเช้า
เป็นวัดป่าวัดหนึ่งที่ตั้งอยู่ในกรุงเทพ วัดคุณแม่จันทร์
น่าจะตั้งชื่อตามผู้บริจาค ประวัติข้ามไปเพราะเรามาถ่ายนก
ใครต้องการไปวัดที่ยังคงเป็นวัด สักครั้งหนึ่งควรจะแวะมา

สำรวจโดยรอบมีต้นไม้และกอไผ่ เป็นสถานที่ที่น่าสนใจมาก
มีนกสีน้ำตาลบินไปบินมาหลายตัว นกกลุ่มที่คนทั่วไปจะมองผ่าน
โดยเรียกนกกลุ่มนี้ว่า LBJ (little brown jobbies)
ที่มักจะบินผ่านตามสวนหน้าบ้านของคนยุโรปช่วงฤดูหนาว

น่าสนใจเพราะมีสีน้ำตาลตามชื่อ เลยทำให้นกกลุ่มนี้แยกได้ยาก
แต่ก็นั่นล่ะท่านผู้ชม ที่ของหายากมักจะปนอยู่ในสิ่งที่ดูธรรมดา
เราถ่ายมาหลายรูป เมื่อเปิดดูก็พบว่า เป็นนกปรอดสวนทั้งหมด
ไม่มีนกหายากปนมา แต่อย่างน้อยก็มีนกสีแปลกๆ หลงมาหนึ่งตัว

วัดเที่ยนถวาย

ผู้ใหญ่ในวันนี้ ย่อมเคยเป็นเด็กน้อยมาก่อน
เรายังจำเพลงที่ผู้ใหญ่ ใช้ร้องกล่อมนอนได้
แม่นกกาเหว่าเอยไข่ให้อีกาฟัก
แม่กาก็หลงรักนึกว่าลูกในอุธร

ไม่รู้ว่ามีอุทาหรณ์สอนใจอะไรในเพลงนี้
แต่ก็ถือว่าเป็นประโยคติดหู ธรรมชาติที่คนสมัยก่อนรู้ว่า
นกกาเหว่าเป็นนกที่วิทยาศาสตร์สมัยใหม่ให้นิยามว่า
นกปาราสิต หรือนกที่เบียดเบียนการเลี้ยงลูกของนกอื่น

คนทั่วไปอาจจะไม่เคยเห็นนกกาเหว่า
แต่อย่างน้อยมันต้องมีเยอะแน่ๆ จากเสียงร้องน่ารำคาญ
ที่คอยปลุกผู้คนในยามเช้า สำหรับคนถ่ายภาพ
ถ้าเจอนกตัวดำๆ ตาสีแดงก็ใช่เลย

นกอีวาบตั๊กแตน น่าจะเป็นนกปาราสิตที่มีมากรองลงไป
ลองหาเสียงนกนี้มาเปิดดู เชื่อว่าทุกคนต้องเคยได้ยิน
แต่นี่เป็นเป็นครั้งแรกที่เราเห็น และถ่ายภาพมาได้

เล่ากันว่า ได้ชื่อมาแบบงงๆ เพราะนักดูนกที่ทุกคนรู้จักคือ
นพ. บุญส่ง เลขะกุล เห็นมันถูกวางขายที่ท้องสนามหลวง
คนขายก็ไม่รู้จักชื่อนกแต่นพ. บุญส่ง เห็นว่าเค้าป้อนตั๊กแตน
ก็เลยได้ชื่อนี้มา แต่ในชีวิตจริงจับบุ้งจับหนอนกินเป็นอาหาร

กำแพงแสน

นกอีวาบตั๊กแตน (plaintive cuckoo, Cacomantis merulinus)
หรือนกคัคคูที่มีเสียงร้องแสนเศร้า แต่เราว่าเหมือนคนผิวปากมากกว่า
มีขนาดตัว 21-23 ซม ครึ่งหนึ่งของนกกาเหว่าที่มีขนาดตัว 39-46 ซม
เมื่อนกอีวาบตั๊กแตนมีขนาดตัวเล็กกว่า จึงไปฝากไข่ไว้กับแม่อีกาไม่ได้

นกที่โดนอีวาบตั๊กแตนแอบให้เลี้ยงลูกคือนกที่มีขนาดไม่เกิน 15 ซม
นกกระจิบธรรมดา นกขมิ้นน้อยธรรมดา และนกกระจิบหญ้าสีเรียบ
กลยุทธิ์การขยายพันธุ์ที่ทำให้พวกมันประสบความสำเร็จนั้น
ไม่ได้มาโดยง่าย

พ่อแม่นกปรสิตจะทำการเลือกรังเป้าหมายและคอยเฝ้าสังเกตพฤติกรรม
เมื่อนกเป้าหมายเริ่มผสมพันธ์ุ ปรกติก็จะใช้เวลา 24 ชั่วโมงในการออกไข่
โดยธรรมชาตินกปรสิตก็จะใช้เวลาในการฟักไข่ที่ใกล้เคียงกับ

แต่แม่นกปรสิตจะผสมพันธ์และเก็บไข่ไว้ก่อนแล้วในตัว
ซึ่งจะมีอุณหภูมิสูงกว่าการกกไข่โดยพ่อแม่นกในธรรมชาติ
เป็นการรับประกันว่าลูกนกปรสิตจะได้เกิดมาก่อนนกเจ้าบ้าน

ตัวเมียจะฉวยโอกาสตอนที่พ่อแม่นกออกไปหาอาหารแอบเข้าไปวางไข่
หากนกเจ้าของรังมีการเฝ้าระวัง ตัวผู้ก็จะเข้าไปล่อหลอกให้ออกไป
จากนั้นตัวเมียจะเข้าไป เขี่ยไข่ของนกเจ้าบ้านออก 1 ใบ
แล้วรีบวางไข่ของตัวเองแทนลงไป ในภายในเวลาเพียงไม่กี่วินาที

กระทรวงสาธารณสุข

เมื่อพ่อแม่นกกลับมาเห็นว่ามีไข่แปลกๆ ในรังพวกมันก็จะเขี่ยออกไป
ดังนั้นนกปรสิตจะต้องมีความสามารถพิเศษ ในการเลียนแบบทั้งสีและลวดลาย
ให้ใกล้เคียงกับไข่ของเหยื่อ เมื่อลูกนกปาราสิตบางสายพันธ์ฟักออกมา
จะมีพฤติกรรมทำลายไข่ การฆ่าหรือการเบียดลูกนกเจ้าบ้านให้ตกลงไป

แม้จะไม่มีพฤติกรรมกรรมที่โหดร้ายนี้ ลูกนกก็จะมีเพดานปากสีส้ม
ดึงดูดใจให้พ่อแม่บุญธรรมป้อนอาหารให้มันมากกว่าลูกนกเจ้าบ้านเอง
และโดยขนาดของนกปรสิต ก็จะใหญ่กว่านกเจ้าบ้านอยู่แล้ว
ทั้งหมดนี้ทำให้ลูกนกของเจ้าของรังที่แท้จริงตายไปในที่สุด

ในภาพจะเห็นนกอีวาบตั๊กแตนตัวเมียที่เป็นลายจุด
อันนี้ไม่มีคนเล่า แต่เราเดาว่าน่าจะเป็นการใช้พลางตัวเข้าไปวางไข่
เพราะนกตัวผู้ไม่ต้องใช้พฤติกรรมแอบพราง ก็เลยมีสีที่สดใสกว่า

นกปรสิตสำหรับคนทั่วไป อาจจะมองว่าเป็นนกที่น่ารังเกียจ
แต่เพื่อนร่วมสายพันธ์อย่างนกคัคคูมรกตตัวผู้
เป็นหนึ่งในนกเทพสำหรับคนถ่ายภาพนกเลยทีเดียว
เคยมาสวนหลวง ร.9 ก็ทำนักถ่ายภาพต้องลากสังขารกันไป

อีกหนึ่งนกปรสิตที่จัดเป็นเทพในวงการคนถ่ายภาพคือ
นกคัคคูหงอนที่นักถ่ายภาพตั้งชื่อว่า นกในชุดทักซีโด้
ก็เคยมาสวนสมเด็จฯ อยู่หลายครั้ง

.
ที่มา : ขอขอบคุณเรื่องและภาพจาก
ผู้ชายในสายลมหนาว
https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=nontree&month=05-2024&date=27&group=22&gblog=114
.