นวนิยายเรื่อง นันทวัน บทประพันธ์ของ ดอกไม้สด ตอนที่ 21-25

1 Hour 1 Day 1 Week 1 Month Forever
Login with username, password and session length

นวนิยายเรื่อง นันทวัน บทประพันธ์ของ ดอกไม้สด ตอนที่ 21-25

๒๑


​ดูก่อนคฤหบดีบุตร มิตรบอกประโยชน์ให้ ท่านพึงโดยสถาน ๔ อย่าง คือ ห้ามเพื่อนจากความชั่วอย่างหนึ่ง ให้ตั้งอยู่ในความดีงามอย่างหนึ่ง ให้ได้ฟัง สิ่งที่ยังไม่เคยฟัง อย่างหนึ่ง บอกทางสวรรค์ให้อย่างหนึ่ง มิตรบอกประโยชน์ให้ ท่านพึงรู้ว่ามีใจดีโดยสถาน ๔ อย่างนี้.

 


บันลือยืนจ้องดูปีอาโนอันใหญ่และราคาสูงที่สุดในห้าง คล้ายกับว่าเพิ่งจะได้เคยเห็นของสิ่งนี้ครั้งแรกในชีวิต

ความจริงนั้น ด้วยมโนภาพที่เกิดขึ้นในสมองของเขาโดยปัจจุบันทันด่วน เขาเห็นหญิงสาวผู้มีลักษณะดังดอกไม้ที่แย้มกลีบอยู่กับต้น มีอาการเคลื่อนไหวแช่มช้าเหมือนยอดอ่อนของกิ่งไม้ที่ไหวไปตามลม เขาเห็นหล่อนในโรงยาวหลังคามุงจาก อันเป็นที่เก็บเมล็ดพืชสำหรับทำพันธุ์ และเก็บเครื่องมือสำหรับการกสิกรรม เสียงเพลงอันมีกังวานกระหึมและซึ้งล่องลอยอยู่โดยรอบ เป็นภาพที่ประหลาดที่สุดสำหรับสายตาของเขา เพราะว่าเขาไม่เคยคาดฝันว่าจะได้ประสบ เป็นภาพที่ได้ทำความพิศวง​ให้แก่เขาเป็นที่สุดแล้ว เพราะได้แสดงให้เขารู้ถึงความจริงที่เขาไม่เคยได้คิดได้ฝันว่าจะเป็นไปได้ เขาเห็นต้นคออันขาวกลมที่เนื่องอยู่กับบ่าอันลาดเอนเอียงไปมาตามน้ำหนักแห่งศีรษะ เห็นลำแขนขาวเกลี้ยงเช่นเดียวกับคอเนื่องอยู่กับนิ้วมือที่เคลื่อนไหวไปตามพื้นลูกออร์แกน ภาพอันแปลกตาด้วย เสียงเพลงซึ่งฟังได้ว่าเป็นเพลงชั้นเอกแห่งคริสตศตวรรษที่ ๑๘–๑๙ ด้วย ได้ตรึงเขาไว้ในที่เดียวเป็นเวลานาน เขาไม่ได้เปลี่ยนอิริยาบถ แม้ในขณะที่เขาคลายจากความพิศวงเพราะเขารู้ว่าหล่อนจะเห็นเขาไม่ได้ก่อนที่เขาจะรู้ตัว สายตาของหล่อนจ้องจับอยู่กับโน้ตเพลงที่กางอยู่ตรงหน้า และเขายืนอยู่ริมประตูทางเบื้องหลังของหล่อน

เขาได้ตัดสินใจละจากที่นั้น และทำลายความรู้สึกต่าง ๆ อันนอกไปจากความเห็นขันให้หมดไปจากความคิด แต่ในไม่ช้าคำถามต่าง ๆ ซึ่งเขาได้กล่าวออกไปกับนายนพโดยปราศจากความตั้งใจอันแน่นอน ได้ทำให้เขารู้ว่าเขามีหญิงสาวที่ได้รับการศึกษาทางดนตรีและรักการหาความเพลิดเพลินในทางนี้อย่างยิ่งอยู่ในบ้านของเขา นายนพเล่าว่า เจ้าหล่อนได้ไปพบออร์แกนในระหว่างที่หล่อนออกเดินไปเที่ยวกับเด็กชายก้องและเด็กหญิงป่อง ได้พบโน้ตเพลงซึ่งนายนพเก็บไว้อย่างทิ้ง ๆ ขว้าง ๆ แต่นั้นมาวันใดหล่อนออกไปเที่ยวเล่นกับเด็ก ๆ ก็ตาม หรือเดิน​เล่นคนเดียวก็ตาม หล่อนได้แวะนั่งดีดหีบเพลงคราวละนาน ๆ เสมอ

หลายครั้งบันลือนึกอยากจะพูดเปิดช่องให้หล่อนแสดงความต้องการเครื่องเพลินอันเป็นศิลปอย่างเอกชิ้นหนึ่งให้ปรากฏแก่เขา แต่ก็ไม่ได้พูดเมื่อเขาอยู่ต่อหน้าหล่อน เขาไม่มีความปรารถนาดีต่อหล่อนเลย เพียงแต่เขาสงบปากสงบคำไม่พูดจาถากถางหล่อนก็เป็นงานที่หนักอยู่แล้วสำหรับความรู้สึกของเขา

แต่บัดนี้ เมื่อเขายืนมองปีอาโนอันใหญ่ เขาเห็นภาพของหล่อนนั่งอยู่หน้าออร์แกน ในสถานอันรุงรังและมืดมัวอย่างถนัด ถนัดจนรู้สึกว่าเป็นภาพที่กระเทือนความคิดเป็นอย่างมาก ความปรารถนาที่จะได้เครื่องดนตรีอันมีค่านี้ไปไว้ที่บ้านในต่างจังหวัดได้เกิดขึ้นแก่เขาอย่างรุนแรง

“บันลือ ถ้าเธอไม่มาช่วยฉันเลือกแผ่นเสียงพวกนี้ฉันจะเลือกอยู่ไม่ได้นาน เพราะฉันเกรงใจเธอกลัวจะเบื่อที่ต้องคอยฉัน”

เขาหันไปทางผู้ที่พูดกับเขาช้าๆ แล้วตอบในเสียงหัวเราะ

“เราก็ตกลงกันมาแล้วยังไง ว่าต่างคนต่างไม่ต้องเกรงใจกันเชิญใช้เวลาของคุณตามสบายจนกว่าจะห้าโมง”

​“ก็ฉันอยากจะให้เธอช่วยเลือกนี่นา เธอรู้จักเพลงดีกว่าฉัน” อีกฝ่ายหนึ่งว่า

“ผมคิดว่า รู้จักดีหรือไม่ดีก็ไม่สำคัญเท่าความชอบใจ” เขาแย้งอีก แต่พร้อมกันนั้นเขาละจากที่เก่าเดินไปหาหล่อน

จิตราเงยหน้าขึ้นจากหีบเสียง หันมายิ้มกับเขาด้วยกิริยาอันน่ารักตามเคยของหล่อน เท้าของหล่อนขยับช้า ๆ ไปตามจังหวะเพลง และตัวของหล่อนก็เอนไปมาเล็กน้อยเข้ากับจังหวะอยู่เหมือนกัน หล่อนชี้มือไปยังแผ่นเสียงตั้งใหญ่ ซึ่งผู้ขายยกมาวางให้หล่อนเลือกและพูดว่า

“นั่นแน่ะ ซูเบอรต๑ โมซาร์ท๒ เบโธเวน๓ เป็นแถว ฉันจำไม่ได้ เพลงไหนมันยังไง ขืนต้องเปิดฟังก่อนทุกเพลง ก็ค่ำเปล่าอยู่ที่นี่เอง”

หล่อนพูดขึ้นอีกในครู่ต่อมา ในระหว่างที่บันลือยกแผ่นเสียงขึ้นอ่านดูตัวอักษรทีละแผ่น ๆ แล้วแยกแผ่นที่เขาสนใจไว้ทางหนึ่ง

“นี่ โฟลเทาว์๔ มีอยู่ ๒ แผ่น เป็นยังไงก็ไม่รู้อีตานี่น่ะ บันลือรู้จักไหม ?”

“ผมรู้จักน้อย ดูชื่อเรื่องซี”

​“มาร์ธา๕”

“อ๋อ มาร์ธา คุณไม่รู้จักรี ลาสต์ โรส ออฟซัมเมอร์๖ ใคร ๆ ก็รู้จัก”

“ฉันก็รู้จักแต่ลืมว่าเป็นของโฟลเทาว์” จิตราหัวเราะ “ของฉันมีแล้วด้วยซ้ำ เออ เราเอาสองแผ่นนี่ด้วยจะได้ไปเข้าชุด อ้าโซเพียวร์๗” จิตรายกศีรษะทำท่าซาบซึ้งในทีเล่น

บันลือยิ้ม ทันใดนั้นเขาเอื้อมมือไปหยิบแผ่นเสียงส่งให้หล่อนแผ่นหนึ่ง พร้อมกับพูดว่า

“วานเอาแผ่นนี้ไปเป็นคู่ ริโกเล็ตโต้๘ ของเวอร์ดี้๙ วูเมอน อี๊ส ฟิคเคอล๑๐”

“ฉันมีแล้วย่ะ” จิตราว่าแล้วค้อนให้ “เธอน่ะอะไร ที่ด่าผู้หญิงละก็ถูกใจทั้งนั้นแหละ” นึกถึงหญิงผู้ขายของในห้างนี้ขึ้นได้ จิตราทำลิ้นโผล่ออกมาจากริมฝีปากนิดหนึ่งพลางมองไปดู แต่เจ้าหล่อนผู้นั้นยืนอยู่ค่อนข้างห่าง จิตราขยับเท้าชิดบันลือ จนไหล่ของหล่อนสีกับแขนเสื้อของเขา แล้วพูดสืบไป “นี่แม่น้องสาวของฉันเขายังไม่ได้แสดงอะไรที่จะกลับความคิดของเธอในเรื่องผู้หญิงบ้างหรอกรึ ?”

​บันลือเงยหน้าขึ้นมองดูหล่อน ยิ้มอย่างเห็นขัน แต่พูดเป็นเชิงสงสัย “คุณนึกว่าความคิดของผมในเรื่องผู้หญิงเป็นยังไง ถึงได้หวังให้ใคร ๆ มาเป็นผู้กลับให้เป็นอย่างอื่น ทีนี้สมมติว่าในโลกนี้มีใครสักคนที่วิเศษพอที่จะกลับความคิดของผมได้ ใครคนนั้นก็ต้องเป็นคุณจิตราไม่ใช่ใครนอกไปจากนี้หรอก”

หล่อนทำหน้านิ่ว พลางมองดูเขา “พูดอะไรแปลก ๆ เสมอ คุณน่ะ” หล่อนว่า “ผู้ชายจะรู้จักผู้หญิงได้จริงจังก็ต้องเรียนจากเมียของตัว ทำไมถึงจะไพล่ไปเรียนจากเมียของคนอื่น ว่าถึงเธอ เมียคนแรกทำให้เธอเห็นผู้หญิงเป็น—อะไรที่บ้า ๆ บอ ๆ ไอ้อย่างที่ใช้ไม่ได้ไปหมด แต่เมียคนหลังนี่น่ะฉันดูแล้วเชื่อว่าผิดกับคนแรกอย่างน้ำกับไฟ เพราะยังงั้นถึงได้ถามว่า เขาแสดงอะไรให้เธอเปลี่ยนความเห็นในเรื่องผู้หญิงมั่งหรือยัง?”

บันลืออมยิ้มแล้วมองดูแผ่นเสียงเฉยอยู่ ทำท่าเหมือนไม่เข้าใจว่าจิตรากำลังรอฟังคำตอบ เจ้าหล่อนผู้นี้จึงว่า

“เมื่อไหร่เธอจะเลิกทำตัวให้คนงงเสียทีนะ บอกมาเอาเด็กของฉันไปทำยังไง ? ทำไมเขาถึงไม่บอกข่าวคราวของเขามาให้ฉันรู้มั่ง ? เธอควรจะรู้ว่าเธอมากรุงเทพฯ ทีไรเป็นต้องพบกับฉันทุกที อย่างน้อยควรจะ—ถึงไม่เขียนจดหมายก็ควรจะสั่งอะไรมาสักสองสามคำ”

​บันลือเท้าข้อศอกข้างหนึ่งลงบนกรอบข้างตัวเขาหันมามองดูจิตราเต็มหน้า แล้วก็หัวเราะและว่า

“ปัญหามาทีละหลาย ๆ ข้อ จนไม่รู้ว่าจะตอบข้อไหนถูก คุณนี่จะยิ่งกว่าแม่ยายที่คอยตามไล่เต่าไล่แล่นลูกเขย ผมเพิ่งรู้เดี๋ยวนี้เองว่าเพื่อนผู้หญิงน่ะ เขาทำหน้าที่แทนกันได้ยิ่งกว่าแม่ยายทำหน้าที่แทนลูกสาว”

“ฉันก็มีความคิดขึ้นมาเดี๋ยวนี้เองว่า เธอน่ะมีอะไร—ไม่บริสุทธิ์อยู่ในใจ” จิตราตอบโดยเร็ว แต่หล่อนพูดไม่ได้มากไปกว่านี้ เพราะแผ่นเสียงได้หมุนไปถึงที่ ๆ ต้องหยุด และผู้ขายได้เดินเข้ามาใกล้หล่อน

“ตกลงเอาแผ่นนี้ด้วย” จิตราสั่ง “นั่น ๕ นี่อีก ๒” หันไปทางบันลือ “ไหนเธอเลือกอะไรได้มั่ง?”

ฝ่ายเขาหัวเราะ “คุณจะเป็นคนฟัง แต่ให้ผมเป็นคนเลือก—”

“ก็ฉันบอกแล้วนี่นาว่าฉันเชื่อเธอ”

“ถ้าอย่างนั้นก็หมดนี่แหละ โหลหนึ่งดี ๆ ทั้งนั้น นี่ ซัลลิเว็น๑๑ ต้องการไหม ? มิกาโด๑๒”

“อี้ ไม่เอา มีแล้ว”

​“เลอฮาร์๑๓ ล่ะ เมอรี่วิโดว์๑๔”

“เอ๊ะ นั่นไม่มี แต่จืดไม่ชอบ”

“ถ้าอย่างนั้นก็ไม่มีอะไรจะเลือกอีกแล้ว” เขามองไปทางผู้ขาย “นี่ครับทั้งหมดนี่ เว้นแต่ ๘ แผ่นที่แยกไว้”

แล้วบันลือละจากที่เก่าเดินไปทางตู้กระจก ซึ่งมีสมุดโน้ตเพลงวางอวดอยู่เป็นแถว มองดูสมุดเหล่านี้แล้วใจของเขาก็กลับไปคิดถึงบ้านในชนบท คราวนี้เป็นคราวแรกที่เขาจากที่นั้นมาด้วยความรู้สึกว่าจากบ้าน แต่ก่อนเขาจากมาด้วยความรู้สึกว่าเขาละงานไว้เบื้องหลัง และถ้าหากว่าเขารีบกลับไป ก็กลับด้วยความเป็นห่วงงาน ที่อยู่ของเขามิได้มีความหมายสำหรับใจของเขายิ่งไปกว่าที่พักคนเดินทาง

เขาได้ยินเสียงจิตราถามขึ้นว่า “ที่บ้านไร่ของเธอมีวิทยุไหม ?”

“ไม่มี” เขาตอบ

“หีบเสียงล่ะ”

“ไม่มีเหมือนกัน” เขาหัวเราะ “ไม่มีอะไรทั้งนั้นที่นับว่าเป็นของฟุ่มเฟือย”

​หล่อนหัวเราะเยาะโดยไม่แสร้งทำให้เป็นอย่างอื่น แล้วเดินเข้ามาใกล้เขา และพูดเสียงเบาพอให้เขาได้ยิน

“ทุเรศ ! อยู่ ๆ ก็ทรมานตัวโดยไม่จำเป็น”

“ผมถือภาษิตของภัสดาคุณยังไงล่ะ จะหากินจากที่ดินก็ต้องอยู่ด้วยของที่เกิดจากดิน ไม่ยังงั้นจะฉิบหาย”

หล่อนทำจมูกยื่นใส่เขา “โคมลอย” หล่อนว่า “ไอ้พรรค์นั้นแหละจะทำให้เธอเบื่อเร็วขึ้นอีกละ ไหน ๆ เราก็ตั้งใจจะทำงานให้เป็นงานจริง ๆ ก็ทำบ้านให้มันเป็นบ้านเสียด้วยสิ นิสัยของเธอน่ะขาดอะไรอยู่อย่างหนึ่ง คือเธอไม่รู้จักเดินสายกลาง อะไร ๆ ของเธอมันสุดสายป่านไปเสียหมด” แล้วหล่อนก็ละจากเขาไปทางอื่น

บันลือมองตามหลอนไปโดยไม่มีเจตนา นึกขำในคำของหล่อนที่แนะนำเขาในเรื่องทำบ้านให้เป็นบ้าน เขากำลังสารภาพกับตัวเองว่าบ้านของเขาในชนบทได้เป็นบ้านตามความหมายอันแท้จริงแห่งภาษาขึ้นแล้ว ก็พอดีจิตรามาพูดขึ้น เขามีความรู้สึกเป็นห่วงบ้านตั้งแต่นาทีแรกที่รถยนต์ได้พาเขาห่างบ้าน​ไปสุดสายตา—เห็นจะเป็นเพราะเขาได้ละลูกทั้งสองของเขาไว้ ณ ที่นั้นกระมัง ?

จิตราชำระเงินเสร็จ เด็กรับใช้ในห้างนำแผ่นเสียงไปไว้ที่รถ เจ้าของรถและเพื่อนหญิงของเขาเดินตามออกไปพร้อมกัน อีก ๕ นาทีภายหลัง รถก็มาจอดในถนนสั้นอันเป็นซอยเล็กถนนหนึ่ง หน้าห้างขายเครื่องยนต์เกี่ยวกับการกสิกรรม

จิตรานั่งอยู่ในรถ บันลือเข้าไปในห้าง หล่อนมองเห็นเขาได้โดยฝาห้องซึ่งเป็นกระจกตลอดด้านหน้า ผู้จัดการห้างโค้งคำนับเขาอย่าง ‘แป้น’ ที่สุด หยิบกระดาษและสมุดต่าง ๆ มากางตรงหน้าเขา ฝ่ายเขาก็ควักสมุดพกและดินสอออกจากกระเป๋าเสื้อ ทั้งสองต่างเขียนและพูดกันไปพลาง แล้วก็ย้ายจากที่เก่าไปยืนพูดกันในที่ใหม่ จิตรามองตามเขาทั้งสองตลอดเวลา หล่อนชอบดูกิริยาท่าทางของบันลือ ไม่ว่าเขาจะเดิน จะยืน จะนั่ง จะขยับท่าไหน ความประเปรียวเหมาะเจาะสมส่วนไม่มีเวลาที่จะขาดจากอิริยาบถของเขา ในสายตาของจิตราบันลืออาจเป็นต้นเหตุแห่งความอกหักของหญิงได้ง่ายเหลือเกิน ง่ายอย่างที่เขาไม่จำเป็นต้องใช้ความพยายามอย่างใดเลยเพียงแต่เขาจะปล่อยให้หล่อนหลงรูปของเขาโดยไม่แสดงอาการดูถูก หรือแสดง​ความเห็นขันที่เกิดขึ้นในใจเขาให้ปรากฏแก่เจ้าหล่อน เขาก็จะเป็นฝ่ายที่มีหญิงใฝ่ฝันถึงจนนับไม่ถ้วน

ในฐานะที่ตนเองก็เป็นหญิง และรู้ฤทธิ์เสน่ห์ในตัวบันลือเป็นอย่างดี จิตราขอบใจเขาที่เขามิได้ใช้สิทธิ์อันนั้นเป็นเครื่องทำลายหญิงคนหนึ่งคนใด เมื่อเขาพูดกับผู้หญิงเขาพูดเพราะมาก แต่เขาไม่พยายามให้ใครเชื่อว่าเขาพูดโดยจริงใจ เขาเลือกยอผู้หญิงได้ถูกตรงที่ผู้หญิงต้องการให้ชายชมเสมอ แต่เขาไม่เว้นที่จะแสดงโดยสีหน้าหรือน้ำเสียงให้หญิงรู้ว่าเขายอหล่อน มิใช่ว่าเขาชมหล่อนด้วยความรู้สึกนิยม ดูเหมือนเขาจะถือว่าการยอเป็นกฎอันหนึ่งในการสมาคมกับสตรีไม่ว่าแก่ว่าสาว และเขาดำเนินตามกฎนี้เพื่อให้ถูกตามแนวทางการสมาคม

มองตามเขาเดินลับหายไปทางหลังห้าง จิตราสงสัยนักว่าเขาได้ปฏิบัติตัวของเขาต่อภรรยาคนใหม่ในสถานใด ถ้าเขาได้แสดงความรักต่อภรรยา หรือแม้แต่เพียงจะปล่อยให้ภริยารักเขา โดยไม่ใช้คำพูดหรือสีหน้าให้หล่อนรู้สึกว่าเขาเห็นหล่อน เป็นเหมือนชวนหัวเช่นเดียวกับหญิงทั่วไป ภรณีคงจะเป็นหญิงที่กำลังเริงอยู่ด้วยความสุขอันเกิดแต่รสรักอันเริงแรง และการที่ภรณีมิได้คิดจะส่งข่าวคราวถึงจิตราบ้างตามที่ควรทำเป็นอย่างยิ่งก็น่าจะเป็นเพราะหล่อนเพลินไปในความสุขอันใหม่นี้จน​ลืมคิดถึงสิ่งอื่น แต่ถ้าในประการตรงกันข้าม คือบันลือปฏิบัติต่อภรรยาเหมือนดังที่เขาปฏิบัติต่อหญิงอื่น ภรณีจะต้องผจญกับความร้อนอย่างมหันต์ที่เกิดขึ้นในใจของหล่อนการที่ต้องอยู่ใกล้ชิดกับบันลือทุกคืนทุกวัน ย่อมเป็นการบังคับมิให้ภรณีหลีกเลี่ยงจากการหลงรักบันลือได้ ดังนี้ภรณีน่าจะกำลังผจญกับความทุกข์อย่างยิ่ง เพราะไม่มีความร้อนอันใดอีกแล้วในโลกนี้ ที่จะเป็นเหตุแห่งทุกข์หนักโดยแน่แท้ เหมือนความร้อนอันเกิดแต่ความรักที่ไม่มีฝ่ายสนอง

บันลือกลับออกมาทางหน้าร้าน ผู้จัดการห้างเดินตามออกมาส่งและโค้งคำนับอย่าง ‘แป้น’ ยิ่งขึ้นกว่าคราวก่อน ต่างฝ่ายต่างกล่าวคำขอบคุณแก่กันและกัน แล้วบันลือก็เดินอย่างเร็วมาที่รถของเขา

“เบื่อไหม คนสวย ?” เขาถามพร้อมกับที่สตาร์ทเครื่องและมองดูหล่อนด้วยดวงตาแสดงความพอใจ “มัวไปดูเครื่องสูบน้ำแบบใหม่ เลยช้าไปหน่อย”

“ก็สัญญากันแล้วนี่นา ต่างคนต่างจะไม่เบื่อกัน” จิตราตอบ

“แหม ขอบใจจริง นี่จะไปไหนอีก ? เรื่องของผมเสร็จหมดแล้ว ต่อไปนี้แล้วแต่คุณจะสั่ง”

​“ฉันอยากไปดูแพรกับไหมพรม”

“ที่ไหนล่ะ ?”

“ก็ออกไปจากตรอกนี้เสียก่อนซี แล้วจะบอกให้ แต่ฉันสงสารเธอเหลือเกิน จะต้องไปนั่งร้อนอยู่ในรถนานนะผู้หญิงซื้อแพรตัดเสื้อน่ะ”

“ถ้าสงสารว่าจะต้องนั่งคอย ผมไปเดินกับคุณด้วยก็ได้ ดีเสียอีกจะได้ฟื้นความรู้ในเรื่องสมัยของผู้หญิง ไม่ยังงั้นจะเป็นตาสีตาสาขึ้นทุกวัน หรือคุณกลัวจะถูกนินทาว่าไปเที่ยวกับชายหนุ่มสองคน”

“ฮื่อ” จิตราอุทาน “ว่าแต่เธอจะอายไม่อยากเดินกับคนรูปร่างอย่างฉัน ไปเที่ยวซัดนั่นซัดนี่”

เขามองมาดูร่างของหล่อนโดยเร็ว แล้วก็หัวเราะและพูดว่า

“ผมไม่ไปเที่ยวออกรับไอ้เรื่องที่ผมไม่ได้ทำหรอก อย่ากลัวไปหน่อยเลย”

หล่อนเงื้อมือดังจะตีเขาที่แขนให้สาใจ แต่มิได้ดี ค้อนพลางกล่าวว่า “พูดอะไรไม่มีละ อย่างน้อยก็สามแง่เสมอ”

ครั้นเมื่อรถออกมาถึงถนนใหญ่แล้ว จิตราก็พูดขึ้นอีก

​“ฉันเปลี่ยนใจเสียแล้วละ บันลือ ออกรู้สึกว่ายืนมาพอแล้วไม่อยากเดินอีก ไปคุยกันที่บ้านเถอะนะ ถ้าเธอไม่มีโปรแกรมอย่างอื่น”

“เอ๊ะ ก็คุณชวนผมกินข้าวกลางวันไว้ไม่ใช่หรือผมจะมีโปรแกรมอื่นได้อย่างไร ?”

“จะไปรู้เรอะ เผื่อเธอมีธุระทางแถวนี้อีกล่ะ”

“ไม่มี” บันลือตอบอย่างหนักแน่น แล้วเร่งรถให้วิ่งเร็วขึ้น

ระหว่างทางทั้งสองคุยกันด้วยเรื่องเบ็ดเตล็ดต่าง ๆ แล้วแต่สิ่งที่ผ่านสายตาเขาไปจะชวนให้คิดชวนให้พูดไม่ช้าก็มาถึงบ้านจิตรา เจ้าของบ้านเชิญแขกเข้าไปในห้องรับแขกแล้วหล่อนเองทิ้งตัวลงบนเก้าอี้ตัวหนึ่งในท่าพักอย่างสบาย

คนใช้ผู้ชายยกแผ่นเสียงเข้ามาในห้อง และนำไปวางที่บนโต๊ะใกล้หีบเสียงเครื่องไฟฟ้าโดยเรียบร้อย แล้วทำท่าจะกลับออกไปจิตราเรียกเขาไว้แล้วถามบันลือ “จะดื่มอะไรคะคุณ เบียร์เอาไหม ? หรือเอาวิศกี้ ?”

เขาสั่นศีรษะโดยเร็ว “น้ำเย็น” เขาตอบ “เดี๋ยวนี้ผมรู้สึกว่ากินเหล้าเวลากลางวันแล้วไม่สบายมันร้อนเกินไป”

​เขาถือสมุดภาพที่เขาได้หยิบขึ้นจากบนโต๊ะติดมือไว้ด้วย แล้วเดินไปนั่งบนเก้าอี้ตัวหนึ่ง

“เอาน้ำเย็นมาสองถ้วย” จิตราส่งคนใช้ “แล้วดูถีตาตุ๊นอนหรือยัง ถ้ายังบอกให้เชื้อพามานี่ แล้วบอกคุณแดงมาด้วย” สั่งแล้วหล่อนทำท่าหาความสบายต่อไป ส่วนบันลือก็พลิกสมุดภาพทีละใบ ๆ อย่างแช่มช้า มีท่าว่าดูภาพในสมุดนั้นด้วยความสนใจและเพลิดเพลิน

ครั้นค่อยหายอึดอัดและหายร้อน จิตราจึงเปลี่ยนท่านั่งเสียใหม่ จัดผมจัดเสื้อผ้าให้เข้าที่ดีขึ้น แล้วพูดว่า

“เธอเห็นหยำเหยอะไปไหม บันลือ ?”

เขาเงยหน้าขึ้นมองดูหล่อนและทำท่าสนเท่ห์ จิตราหัวเราะแล้วพูดสืบไป

“หยำเหยอะ เผละผละ ท่าทางเป็นคนขี้เกียจ ฉันอ๊ายอาย ไม่อยากพบใครเวลาเป็นอย่างนี้ แต่สำหรับเธอฉันยอมอาย เพราะไม่รู้จะทำยังไง มีอะไรที่ฉันอยากฟังจากเธอมากเหลือเกิน”

เขามองดูหน้าหล่อน เห็นลักษณะความสวยของหญิงที่กำลังจะย่างเข้าสู่วัยเป็นผู้ใหญ่อย่างแท้จริง แต่ก็ยังมีความเบิกบานของหญิงสาวที่มีสุขเต็มเปี่ยมปรากฏอยู่ เขารู้ว่าจิตรารู้ดีถึง​ความที่ตัวหล่อนเป็นผู้มีเสน่ห์อยู่ในรูปและในจริตแต่หล่อนต้องการคำบอกเล่าจากปากผู้อื่นเพื่อความแน่ใจยิ่งขึ้น

“คุณควรจะภูมิใจ ในเวลาที่คุณกำลังทำหน้าที่สร้างชีวิตแก่สัตว์ที่เป็นยอดของสัตว์” เขากล่าวในเสียงเป็นงานเป็นการ ซ่อนความรู้สึกเห็นขันไว้ในหน้า “ผู้หญิงที่กำลังทำหน้าที่อันนี้เป็นผู้ที่มนุษย์ทุกคนต้องมองดูด้วยความนอบน้อมและปรานี ในฐานะที่เป็นมารดาโลก”

หล่อนทำเสียงอืม์ ! ในคอแล้วว่า

“เธอน่ะ พูดอะไรก็พูดตามทฤษฎีเสียมากเหลือเกิน แต่ไอ้ในใจของเธอ—” หล่อนละประโยคค้างไว้เพียงนั้น

บันลือหัวเราะ “ในใจของผมมันมีอะไรมั่งก็ช่างมันปะไร เพราะผมรักตัวของผมมากเกินที่จะทำอะไรให้ผิดไปจากกฎของสังคม จนถึงกับแตกหัก”

“เธอทำให้ฉันนึกถึงพวกตัวโกงในหนัง หรือในหนังสือต่างๆ” หล่อนว่าอย่างจริงจัง “พวกหน้าไหว้หลังหลอก ต่อหน้าคนทำอย่างหนึ่ง ลับหลังทำอีกอย่างหนึ่ง”

“อ๋อ พวกหน้าไหว้หลังหลอกน่ะ สันดานของเขายังหยาบมากไป” สีหน้าบันลือไม่เปลี่ยนจากลักษณะหัวเราะ “เพราะ​เขาไม่อายคนด้วยกัน อย่างผมน่ะสันดานประณีตกว่านั้น ผมเพียงแต่หน้าไหว้ในหลอก เพราะผมเป็นคนขี้อาย อายคนไม่เลือกหน้า”

“คนที่สันดานประณีตจริง ๆ เขาอายจนกระทั่งตัวเขาเอง”

“โอ้ คุณจิตรา” บันลือร้อง “คุณนึกว่าคนในโลกนี้มีมากนักหรือ ที่รู้จักตัวเองดีพอ ถึงกับมีโอกาสได้อายตัวเอง ?”

“ทำไมจะไม่มี” หล่อนยืนยัน “คนสุจริตทุกคนต้องรู้จักอายตัวเอง”

“ถูกแล้ว ถ้าเขารู้จักตัวเขาดี เท่ากับที่คนอื่นเขารู้จัก หรือเห็นตัวของเขาเองชัดเท่าที่คนอื่นเขาเห็น แต่คนอย่างนี้หาไม่ได้ง่าย ๆ ตามที่ผมสังเกตนะ คุณจิตราผมจะบอกให้ คนเรารักษาความสุจริตต่อคนอื่นง่ายกว่าที่จะรักษาความสุจริตต่อตัวเอง จะโกหกคนอื่น ไม่ค่อยกล้ากลัวเขาจับได้ แต่กับตัวเองละก็บ่อยที่สุด แล้วโกหกพล่อย ๆ เสียด้วย”

จิตรายอมรับอยู่ในใจว่า เขาพูดตามหลักความจริงอันสูงและประณีต แต่หล่อนไม่สมัครจะยอมรับเช่นนั้นต่อเขา จึงพูด​แกมหัวเราะ “เขาว่าคนเราใจของตัวเป็นอย่างไรก็นึกว่าใจคนอื่นเขาเป็นอย่างนั้นด้วย”

บันลือขยับไหล่น้อย ๆ และว่า “ขอบคุณที่ออกปากแสดงความเชื่อว่าผมพูดตามความจริงใจ นับว่าผมไม่ได้เสียสละโดยเปล่าประโยชน์”

หล่อนอมยิ้มมองดูเขานั่งอยู่ ในขณะที่เขาพลิกสมุดภาพดูไปอีก แล้วคนใช้นำน้ำเย็นเข้ามาและบอกว่า

“คุณตุ๊ลงเปลแล้ว”

“หนูแดงล่ะ ?” บันลือถาม

“นั่นซิ หนูแดงทำอะไรอยู่ ?”

“เล่น” ผู้ตอบยิ้มน้อย “ตัดใบไม้เกลื่อน ผมบอกแล้วคุณให้หา”

“ไปบอกอีกไป๊ว่า คุณบันลือมา” จิตราสั่ง

“อย่ากวนแกเลย แกกำลังเล่นเพลิน” บันลือค้าน “เล่นเบื่อเมื่อไหร่แกก็มาเองแหละ”

“เอ้ายังงั้นไม่ต้องไปเร่ง แต่บอกให้รู้นะว่า คุณบันลือมา”

เมื่อคนใช้ไปพ้นแล้ว หล่อนหันกลับมาถามบันลือ

​“เด็ก ๆ ของเธอเป็นยังไงมั่งล่ะ ไปอยู่หัวเมืองถูกกับอากาศไหม ?”

“เห็นจะถูก ดูสดใสขึ้นทั้งสองคน”

“ดี แล้วเด็กของฉันล่ะเป็นยังไง ?” หล่อนหัวเราะเมื่อเขาทำท่าไม่เข้าใจ “น้องสาวฉันน่ะ”

“สบายดี ขอบคุณ”

หล่อนร้องจุ๊ ! และว่า “เอาอีกแล้ว ฉันไม่ได้ถามถึงการเจ็บไข้ ไอ้นั่นฉันถามแล้วตั้งแต่นาทีแรกที่พบเธอแล้ว เธอก็ตอบเสร็จแล้ว เวลานี้ฉันถามอย่างอื่น ถามว่าเขาเป็นอย่างไรตามความเห็นของเธอฉันอยากรู้ว่าฉันได้เลือกผู้หญิงดีอย่างที่ฉันอยากให้ดีมาให้กับเธอหรือว่าฉันหลงงมเลือกคนบ้า ๆ มาให้”

“อ๋อ คือว่าผมทำหน้าที่ของผมขาดไปอย่างหนึ่งผมยังไม่ได้ขอบพระเดชพระคุณ คุณจิตราที่ได้หาผู้หญิงสมกับความต้องการของผมครบถ้วน ๑๐๐ เปอร์เซ็นต์เต็มมาให้ผมได้”

“เธอไม่มีอะไรจะข้อนฉันแล้วหรือ ทีนี้ถึงมาหาว่าฉันทวงบุญคุณ ? ฉันไม่รู้จริง ๆ ว่าเธอพูดหมายความว่ากระไร”

“โถ จิตรา” เขายิ้ม “หมายความอย่างที่พูดทุกคำ”

​“แปลว่าเป็นผู้หญิงที่ถูกใจเธอแล้ว ?”

“จะหาที่ถูกยิ่งกว่านี้เห็นจะไม่ได้ ?”

“เธอรักแกไหม–ถามจริง ๆ ?”

“รัก” เขาตอบหน้าเฉย แล้วก็ยิ้มออกมาในทันทีและว่า “ไม่เชื่อซี !”

“ไม่รู้” จิตราตอบอย่างตรึกตรอง “เธอน่ะเป็นผู้ชายที่—แปลก—หรือ—อะไรไม่รู้ เธอมีเวลาทำตัวให้คน—ไม่รู้จะเข้าใจเธอว่ายังไง—แล้วภรเขาทำอะไรมั่งทั้งวัน–”

“ตรงนี้ตอบไม่ถูก เพราะผมเองเช้าขึ้นก็ออกทำงานทั้งวัน ๆ เหมือนกัน”

“เล่าไปให้ตลอด” หล่อนสั่งเด็ดขาด “ตั้งแต่ตื่นนอน เธอทำอะไรมั่ง กินอาหารเวลาไหน กี่มื้อ ตื่นกี่โมงนอนกี่ทุ่ม ?”

“โธ่ ตายเทียวนาเล่าหมดนี่นะ ไปดูเองเป็นยังไง”

“อื๊อ รู้ว่าไปไม่ได้ถึงได้ท้า”

“เอ๊ะ ทำไม่ถึงไปไม่ได้” เขาทำท่าสงสัยอย่างจริงจัง “ผมรับรอง ไม่ให้อะไรกระทบกระเทือนคุณได้เลย ผมจะถนอมจิตราของผมเหมือนไข่ในหิน มดมิให้ไต่ไรมิให้ตอม”

​“อ้อ ยังงั้นเธอก็ต้องเอาฉันใส่ไว้ในมุ้ง แล้วฉันก็เลยไม่ต้องได้ดูได้เห็นอะไรกัน”

“ก็คุณเกิดจะใช้ความคิดของศรีธนญชัยขึ้นมาอย่างนี้ผมก็หมดปัญญา !”

จิตราหัวเราะ “เธอเลี้ยงฉันไหวหรือ ?” หล่อนถาม “ฉันเป็นโรคกินเธอรู้ไหม กินตลอดวันทีเดียว แล้วต้องกินของดี ๆ ของวิเศษต่าง ๆ ขนาดหนวดเต่าเขากระต่าย”

“กระต่ายทางบ้านผมเผอิญไม่มีเขา ขนาดเนื้อกระต่าย เนื้อกวาง เนื้ออีเก้ง พอไหม เจ้าพวกนี้ทางบ้านผมสมบูรณ์ที่สุด นก จะต้องการเมื่อไหร่ ก็ได้เมื่อนั้น”

“แหม ปานาจัดเหลือเกินนี่ ไอ้เนื้อต่าง ๆ น่ะเธอทำอะไรกิน ?”

“ทุกอย่าง ย่าง ทอด อบ สะตู สะเต๊ก แล้วแต่เขาจะทำมาให้”

“เขาน่ะใคร แม่ครัวหรือแม่บ้าน ?”

บันลือหัวเราะด้วยความขันอย่างจริงใจ เมื่อนึกถึงนางเนียบแม่ครัวในฐานะเป็นผู้ประกอบอาหารชนิดที่เขาบรรยายให้จิตราฟัง “แม่บ้าน” เขาตอบ แล้วเล่าต่อไป

​“เนื้อวัวหายากหน่อย คือว่าต้องเดินทาง ๓๒ กิโลถึงจะได้มา แต่ถ้าจะเอาจริง ๆ ก็ได้เพราะ ๓๒ กิโลโดยรถยนต์ ถึงทางจะเลวแสนเลวก็ไม่ถึง ๒ ชั่วโมง”

“หมูล่ะเธอ เนื้อไม่สำคัญเท่าหมู เพราะเราต้องใช้น้ำมัน”

“หมูก็ ๓๒ กิโลเหมือนกัน แต่ว่าเจ๊กเอาส่งสองวันหนหนึ่งเป็นอย่างน้อย บางทีก็ส่งติด ๆ กันแล้วแต่เจ้าเจ๊กเขามีธุระมาทางบ้านเราหรือไม่มี”

“แหม อยู่ไกลตลาดมากเทียวรึ บ้านเธอน่ะ ?”

“ก็ ๓๒ กิโลนั่นแหละ คือระยะทางจากอำเภอมาถึงบ้าน ไอ้ตลาดมันก็อยู่ใกล้ ๆ อำเภอ”

“ฉันอยากให้เจริญไปเที่ยวกับเธอสัก ๒–๓ วัน” จิตรากล่าวอย่างตรึกตรอง “สองปีแล้วเธอเชื่อไหมเจริญทำงานโดยไม่ได้พักเลย”

“ผมก็อยากให้เขาไป” บันลือตอบ “แต่ไม่อยากเท่ากับให้คุณไป”

“อ๋อ ถ้าไม่ตอบอย่างนี้มันก็ไม่ใช่เธอ” จิตรากล่าววางหน้าเฉย แล้วหล่อนก็ถามสืบไป “อาหารอย่างอื่นล่ะ ผัก ไก่ ไข่ ขนมปังปอนด์ ?”

​“โอ๊ย ไอ้สามอย่างแรกน่ะเหลือเฟือ ขนมปังมีแต่หวาน ๆ เปรี้ยว ๆ อย่างขนมปังเจ๊ก ไม่กินเสียดีกว่า”

“งั้นเวลาเช้าเธอกินอะไร ? ข้าวต้ม ?”

“ผมมีหมูเบคอนกับขนมปังอย่างดีกินทุกวัน” เขาหัวเราะ “ทั้งสองอย่างทำขึ้นในบ้านผม เพราะยังงั้นถึงได้บอกว่าขอบพระเดชพระคุณคุณจิตราเป็นล้นพ้น ที่ได้หาแม่บ้านชั้นที่หนึ่งให้”

จิตรามองดูเขาอย่างไม่แน่ใจนัก แล้วพูดเป็นเชิงปรารภ

“ดี ฉันพอจะมองเห็นแล้วว่าภรของฉันทำอะไรมั่ง นิสัยของเขาเป็นคนไม่ชอบอยู่เปล่าอยู่แล้ว และยังไงอีกล่ะ นอกไปจากการบ้านแล้วเขาทำอะไรอีก ?”

“ดีดออร์แกนเพลงสวด”

จิตราทำตาโต แล้วตบขาตัวเองดังฉาด แล้วจึงอธิบาย

“ฉันลืมสนิทว่าภรเคยเรียนเปียโนที่โรงเรียนจนเล่นได้ดี พิโธ่ลืมคุยให้เธอฟังไปได้ แล้วไอ้ที่บ้านป่าของเธอทำไมมีออร์แกนด้วย ไหนว่าไม่มีอะไรที่เป็นของฟุ่มเฟือย ?”

​“ผมได้มันมา ตั้งแต่แรกที่ผมไปกันสร้างที่ดินนั่นพอผมปลูกกระต๊อบสำหรับพักเสร็จ ก็เอาไอ้นั่นมาไว้ทีเดียว คือว่าแต่ก่อนนี้ที่ใกล้ ๆ อำเภอมันมีโรงสวดคาธอลิคตั้งอยู่ แต่ทีหลังคนที่ไปสวดจะน้อยเข้าหรือยังไง ก็มีการย้ายโรงสวดที่อำเภอไปรวมกับโรงที่จังหวัด นายอำเภอแกเป็นนักดนตรี แกขอซื้อออร์แกนไว้จากจีนหัวหน้าโรงสวด ครั้นมาตอนหลังแกเบื่อออร์แกนอยากจะเล่นอย่างอื่น ก็เกิดอยากจะขายออร์แกนเสีย ข้างผมเป็นคนใหม่ไปกำลังประจบมนุษย์ทุกคนที่มีอิทธิพลอยู่ในแถบนั้น พอนายอำเภอปรารภว่าจะขายผมก็ปรารภว่าจะซื้อ”

“แล้วในระหว่างที่ภรไม่ไปอยู่ เธอก็เก็บไอ้เจ้าออร์แกนอันนั้นไว้เป็นเจ้า ?”

“เปล่า” บันลือตอบ “เผอิญมีประโยชน์ แก่คน ๆ หนึ่ง หัวหน้าคนงานของผมเล่นทุกคืน เสียอย่างเดียวบางทีมันหนวกหู จะอ่านหนังสือหนังหากชักรำคาญแต่ก็ต้องทนให้เขา เพราะไอ้บ้านเราเงียบยิ่งกว่าป่า เอาคนหนุ่มไปไว้ก็เห็นใจมัน”

“แล้วภรเขาเล่นได้ดีไหมเล่นขึ้นใจหรือดูโน้ต ?”

​“ดูโน้ตขาดกระร่องกระแร่งดูเหมือนจะมีสักสี่หน้าเท่านั้นเอง แต่เผอิญเป็นเพลงดี เรเคียม๑๕ ของเวอร์ดี๑๖ อเวมาเรีย๑๗ ของคูโน๑๘ นายจีนหัวหน้าโรงสวดคงนึกว่า นายอำเภอเป็นนักออร์แกนมือเอก อุตส่าห์ให้โน้ตเพลงดี ๆ ไว้ เมื่อแรกมาถึงผมก็ขาดรุ่งริ่งมาเต็มทีแล้ว ได้ความว่าเจ้าลูก ๆ ของท่านนายอำเภอฉีกเล่นกันเสียหมด”

จิตรานิ่งไปครู่หนึ่งแล้วพูดว่า

“พื้นของเขาดีนา บันลือ เมียเธอน่ะความรู้ของลูกผู้หญิงละเขามีพร้อม ขอให้เธอช่วยหน่อยเท่านั้นแหละ ไม่ต้องอะไรมาก เพียงแต่ว่าอย่าทำไอ้ท่าดีด ๆ หัวร่อ ๆ อย่างน่าหมั่นไส้ของเธอใส่เขาบ่อยนัก พูดกันตรงๆ ฉันไม่ค่อยไว้ใจเธอเลย เธอมีไอ้อะไรที่ฉันไม่เข้าใจ แล้วอ่านเท่าไรก็อ่านไม่ออก ไหว้ทีละ อย่าทำให้เมียของเธอเสีย เสียเพราะไอ้ที่ฉันว่าฉันไม่เข้าใจนี่นะ ผู้หญิงน่ะจะดีหรือจะเลวก็เพราะผัวคนเดียว ​ถ้ายายภรแกเสียไปล่ะก็ ต้องโทษเธอละ แล้วเธอเองจะต้องเสียใจ ว่าตัวน่ะเหมือนช้อนตักข้าว ไม่รู้รสแกง”

บันลือหัวเราะด้วยเสียงอันดัง

“ในโคลงเขาว่า เช่นจวักตักข้าว ห่อนรู้รสแกง คุณไปเปลี่ยนของเขาเสียทำไม ถ้าผมถูกลดตำแหน่งจากมนุษย์ลงไปเป็นช้อนได้จะลดลงไปเป็นจวักอีกชั้นหนึ่งก็ไม่เห็นมันแปลกอะไรนี่ แต่ว่าช้อนหรือจวักก็ตาม มันรู้รสแกงแล้วมันอาจจะไม่ชอบก็ได้เหมือนกัน”

“แต่ยังไง ๆ ขอให้รู้เสียก่อน อย่าทำหูหนวก ตาบอด ทิษฐิมานะ มองเห็นแต่แง่เสียของคน พอดี คนดี ๆ ก็จะเลยกลายเป็นคนเสียไปจริง ๆ” แล้วจิตราก็ค้อนจนตาคว่ำ ด้วยความรู้สึกที่หมั่นไส้อย่างจริงจัง

.

๑. Schubert ↩

๒. Mozart ↩

๓. Beethoven ↩

๔. Flotow ↩

๕. Martha ↩

๖. Last Rose of Summer ↩

๗. Ah! So Pure ↩

๘. Rigoletto ↩

๙. Verdi ↩

๑๐. Woman is Fickle ↩

๑๑. Sullivan ↩

๑๒. Mikado ↩

๑๓. Lehar ↩

๑๔. Merry Widow ↩

๑๕. Requiem ↩

๑๖. Verdi ↩

๑๗. Ave Maria ↩

๑๘. Bach–Gounod ↩

๒๒
​

ดูก่อนกุมารทั้งหลาย เจ้าทั้งหลายพึงสำเหนียกเรียกอย่างนี้ว่า–คนเหล่าใดเป็นอันโตชน (คนภายใน) ของสามี เช่นบ่าว คนงาน ฯลฯ เราจักรู้งานที่คนเหล่านั้นทำแล้วและยังไม่ทำอย่างไร รู้จักอาการหนักเบาแห่งคนเหล่านั้น ที่เจ็บไข้ และจักแจกจ่ายอาหารให้ตามส่วนที่เขาควรได้

 


“เรือเอ๋ย เรือมนุษย์ ใหญ่ยาวสุด เพียงแค่วา ตัณหาพาเจ้ามา รู้หรือเจ้าจะไปไหน

เห็นฝั่ง อยู่กับตา พายเข้าหา ฝั่งหนีไกล ตัณหาพาเจ้าไป เรือก็ล่ม จมคงคา เห่ เห่ เห่—”

เสียงนั้นเล็ก เสียงนั้นอ่อน เสียงนั้นใส เป็นเสียงทารกไร้เดียงสา ช่างตรงกันข้ามกับบทความที่เสียงนั้นขับร้องจนน่าขัน

และสิ่งที่เป็นเครื่องเล่นของเจ้าของเสียง สิ่งที่เจ้าของเสียงพยายามจะวางไว้บนตัก และบังคับให้นิ่งอยู่กับที่ ก็เป็นสิ่ง​ที่มีชีวิตอันอ่อนขนาดทารก เช่นเดียวกับตัวผู้เป็นเจ้าของเสียงเหมือนกัน ตัวของมันยังเล็กมากขนาดพอดีกับมืออันเล็ก และขนาดความมั่นคงในการจับถือของผู้ที่กำลังเล่นมันอยู่ เมื่อตัวของมันถูกกดให้นอนลงบนตัก มันก็นอนนิ่งชั่วขณะที่ถูกกด ครั้นมือนั้นยกไปจับเชือกแขวนชิงช้า มันก็ลุกขึ้นหมุนไปหมุนมาอยู่บนตักขนาดเล็กที่รองตัวมัน แล้วก็หล่นตุ้บลงบนพื้นดิน เป็นเหตุให้ผู้ที่ต้องการจะเล่นมันด้วยความรัก ประสาทารกต้องลงจากชิงช้า วิ่งไล่ไปจับมันอีก

ชิงช้าไม้ขนาดเล็กและเบา สูงจากพื้นดินไม่เกิน ๑ ศอกนี้ แขวนอยู่กับกิ่งยางใหญ่อันมีลำต้นขนาดเท่าอ้อมแขน ต้นไม้นี้มีคู่ซึ่งขึ้นอยู่ห่างจากกันราว ๆ ๓ เมตร เมื่อเทียบโดยสายตาจะเห็นว่าขนาดเท่ากันพอดี พิเคราะห์ความมหึมาแห่งต้นไม้ทั้งสอง แล้วมองกลับมาดูมนุษย์ทารกที่ปลุกปล้ำลูกแมวอยู่ข้าง ๆ นั้น ก็เห็นสิ่งที่ผิดกันอย่างตรงกันข้ามน่าพิศวงอีกคู่หนึ่ง

ตะวันกำลังยอแสง แสงสว่างที่สองจับใบไม้และพื้นแผ่นดิน เป็นสีเหลืองหม่น ๆ แต่ก็ยังดูงาม พืชพันธุ์อันเขียวสดซึ่งมองเห็นเป็นพืดไปจนสุดสายตา ทั้งที่เป็นพันธุ์ไม้ในไร่ ทั้งที่เป็นพันธุ์ไม้ในป่า ทั้งที่มีขนาดต่ำเตี้ยเรี่ยดิน ทั้งที่มีขนาดสูง​เยี่ยมเทียมฟ้า อยู่ในลักษณะเงียบสงบปาน ๆ กันนาน ๆ ครั้งหนึ่งมีเสียงกระดึงวัวถูกลมพามาแต่ไกล และมีเสียงตะโกนโหวกเหวกดังแว่ว ๆ เป็นเครื่องเตือนว่า มีมือมนุษย์มายุ่งเกี่ยวกับธรรมชาติ ลมเย็นสม่ำเสมอพัดมาจากทุกทิศทุกทาง ความบริสุทธิ์แห่งอากาศอันเกิดแต่ธรรมชาติอันบริสุทธิ์ เป็นคุณวิเศษแห่งภูมิประเทศแถบนี้ เป็นเครื่องฟอกมลทินแห่งใจของผู้ที่รู้จักความแตกต่างระหว่างความบริสุทธิ์ และความแปดเปื้อนเป็นอย่างดี

ลูกแมวหล่นตุ้บลงมาจากชิงช้าเป็นครั้งที่ ๔ แล้วก็วิ่งหยอยๆ ไปที่บันได ที่นั่นนางแม่นอนให้ลูกอีก ๒ ตัวกินนมอยู่อย่างใจเย็น ดูเหมือนจะไม่ได้นึกถึงลูกตัวที่ ๓ เสียเลย แต่ครั้นลูกตัวนี้วิ่งมาถึงก็ทักด้วยเสียงแหงวเบา ๆ และเมื่อลูกเบียดเสียดพี่น้องจะยื่นปากเข้าไปให้ถึงเต้านม นางแม่ก็ผงกหัวขึ้นเลียหัวลูกอย่างเป็นงานเป็นการ

ลูกมนุษย์โดดลงจากชิงช้า ทำท่าจะวิ่งตามลูกแมว แต่ครั้นแล้วก็นึกเบื่อ ก็ตั้งท่าจะยกก้นวางบนกระดานชิงช้าอีก แต่กระดานนั้นกำลังแกว่งด้วยเหตุที่ผู้นั่งอีกคนหนึ่งโยกตัวโดยแรง กิติเอาก้นผู้ที่จะขึ้นนั่งจนตัวถลำไปข้างหน้า เท้า ๒ เท้าเตะกัน​เองทำให้ตัวเฉ หากแต่ว่าถลาไปปะทะกับขาของผู้ที่นั่งอ่านหนังสืออยู่ตรงนั้น เจ้าหล่อนยกแขนออกรับไว้พอดี ร่างที่เซมาจึงไม่ล้ม

ความไม่สงบกำลังจะเกิด เจ้าหล่อนรีบตัดต้นไฟ

“คุณป่องคนเก่ง คุณป่องไม่เจ็บ ไม่ร้องไห้ ไม่โกรธ คุณป่องสัญญากับอาภรแล้ว คุณป่องจะไม่โยเย ตลอดเวลาที่คุณพ่อไม่อยู่ ไป ไปนั่งชิงช้าใหม่ ร้องเพลงให้อาภรฟัง เอ้า คุณก้องหยุดเดี๋ยวซีจ๊ะ หยุดให้นิ่งเสียก่อน คุณก้องสัญญาแล้ว สุภาพบุรุษเขาต้องช่วยเหลือสุภาพสตรี ไป ไป๊” หล่อนผลักตัวเด็กหญิงเบา ๆ “ไปนั่งชิงช้า แล้วร้องเพลงใหม่ อาภรชอบฟัง”

นานอยู่หน่อยกว่าเด็กชายจะทำให้ชิงช้าหยุดสนิท กว่าเด็กหญิงจะค่อย ๆ เดินไปยังชิงช้าอย่างไม่เต็มใจ กว่าเด็กชายจะเลิกทำคิ้วขมวดมองดูน้อง กว่าเด็กหญิงจะเลิกค้อนควักจนตาคว่ำ กว่าชิงช้าจะเริ่มไกวไปมาค่อย ๆ แล้วทวีความแรงขึ้นเป็นลำดับ แต่ความชักช้าเช่นนี้ ก็ทำความพอใจให้แก่หญิงสาวอยู่ไม่น้อยแล้ว เพราะเป็นเครื่องแสดงถึงความที่เด็ก เริ่มรู้จักอดกลั้นความฉุนเฉียว ที่มีประจำสันดาน ที่จริงการอยู่ใกล้คอย​ควบคุมกิริยาวาจาของเด็กทั้งสอง ได้ทำความชื่นใจให้เกิดขึ้นแก่ภรณี มากกว่าทำความรำคาญ ทั้งที่การเล่นหวัว การทะเลาะวิวาทระหว่างพี่น้อง การข่มเหงเด็กที่มีรูปร่างผิวพรรณเลวกว่าตัว การละโมบอาหารในบางเวลา การแสดงอำนาจถึงกับเข้า ทุบตีผู้ใหญ่ในเวลาที่เขาไม่ทำตามใจตัว เหล่านี้ล้วนแต่ชวนให้เห็นว่าเด็กทั้งสอง มีนิสัยโหยกเหยกเกเร ภรณีย่อมรู้ว่าเป็นนิสัยอันเกิดแต่ความเคยชิน หาใช่นิสัยอันเกิดแต่สันดาน ดังนั้นก็เป็นนิสัยที่จะแก้ให้หายได้โดยไม่ยาก และวิธีแก้นั้นเล่า ภรณีได้ค้นพบในเวลาอันสั้นนิดเดียว อาศัยกฎธรรมชาติทั้งหลายที่แสดงว่า ทุก ๆ สิ่งที่เป็นสภาพความมีความเป็น ย่อมวิวัฒน์เข้าหาความเจริญขึ้น เด็กทั้งสองมีความรู้สึกต่อคำว่า ‘ดี’ เป็นพื้นอยู่ในสันดาน คราวใดที่มีผู้บอกว่าทำอย่างนั้นอย่างนี้ เป็นอย่างนั้นอย่างนี้ จึงจะนับว่าเป็นคนเก่ง เป็นคนสวย เป็นผู้ดี เป็นคนดี อาการอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่แสดงว่าเด็กอยากทำตามที่ได้ฟังบอก จะปรากกฏโดยทันที

“เรือเอ๋ย เรือมนุษย์ ใหญ่ยาวสุด เพียงแค่วา ตัณหาพาเจ้ามา รู้หรือเจ้า จะไปไหน เห่ เห่ เห่—–”

มองดูเด็ก เห็นตั้งหน้าตั้งตาโยกชิงช้าไปด้วยร้องเห่ไปด้วย ผมเส้นละเอียดและอ่อนปลิวไสวอยู่บนศีรษะ ภรณีนึกขัน​และนึกเอ็นดูในใจ เด็กเอ๋ย เพลงที่เจ้าร้องนั้นเจ้าไม่ได้รู้เลยว่ามีความหมายอย่างใด อย่าว่าแต่เด็กอายุ ๖ ขวบ แม้แต่ภรณีผู้ซึ่งได้สอนเพลงนั้นแก่เด็ก เพราะเป็นเพลงหนึ่งในจำนวนเพลงเห่กล่อม ๒–๓ เพลงที่เหลืออยู่ในความทรงจำ ก็รู้ตัวว่า ตัวมิได้เข้าใจความหมายแห่งบทเพลงถึงครึ่งของความกว้างขวางลึกซึ้งแห่งความหมายอันแท้จริง เรื่องของชีวิตเป็นเรื่องที่จะเห็นปรากฏก็โดยทางจักษุแห่งดวงจิต ฉะนั้นจึงเป็นเรื่องลี้ลับนักหนา สำหรับผู้ที่อ่อนในการศึกษาจิตของตน เมื่อภรณีกำลังย่างเข้าสู่วัยสาว หล่อนเข้าใจความหมายของบทนี้ในลักษณะ เป็นเรื่องนิยายอิงความจริงที่จบลงอย่างน่าสลดใจ ธรรมชาติแห่งจิตหลอน ซึ่งยังจะก้าวหน้าไปสู่ความงอกเงยยิ่งขึ้นอีก ได้ผลักไสความจริงที่แฝงอยู่ในบท ถึงกับไม่ยอมให้ตัวบทเข้ามาสู่สมอง เมื่อภรณีมีอายุมากขึ้น ได้ผจญกับความเศร้าโศก ความเดือดร้อน ความไม่สมปรารถนา ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นตัวความทุกข์ ประกอบกับความได้ยินได้ฟังได้เห็นได้อ่าน ได้ใคร่ครวญจนถึงกับจวน ๆ จะเข้าใจคำว่า ‘ตัณหา’ หล่อนเริ่มรับรู้ว่า บทเพลงนั้นบรรยายถึงความจริงแห่งชีวิตอันเป็นความจริงที่น่ากลัว แต่ดังได้กล่าวแล้ว วัยหนุ่มวัยสาวเป็นวัยทรหด มีความหวังเป็นเครื่อง​ผลักดันให้ยืนหยัดไม่ถอยหลัง เพื่อรอโอกาสที่จะก้าวไปข้างหน้า ทั้ง ๆ ที่รู้ว่าเป็นความจริง แต่เป็นความจริงที่มีลักษณะน่ากลัว ก็หลับตาเบือนหน้าหนีด้วยความเกลียดชัง

แต่อาศัยกฎธรรมดาอีกอันหนึ่ง คือ กิริยาทำให้เกิดปฏิกิริยา แม้ดวงจิตเป็นแต่เพียงนามธรรมอันหนึ่ง ก็มิได้พ้นจากความบังคับแห่งกฏนี้ เมื่อจิตของภรณีได้รับรู้ความจริงแห่งบทเพลงแล้ว ปฏิกิริยาคือความจริงก็เกิดขึ้นด้วย ภรณีรู้ว่าตัณหาคือความอยากต่าง ๆ คือ อยากมี อยากเป็น อยากได้ หรืออยากไม่มี อยากไม่เป็น อยากไม่รับ ได้ล่มมนุษย์เสียนักต่อนัก ผลแห่งความรู้นี้ทำให้หล่อนกลัวว่าตัวเองจะถูกล่ม ก็พยายามรักษาความอยากให้เป็นไปแต่ในทางที่ดี ที่พ้นอันตรายแห่งความเสียหายตามสายตาของสามัญชน การฝักใฝ่ระวังความอยากดังกล่าวนี้ รวมเข้ากับความเคยชินต่อการได้รับคำสั่งสอนซ้ำแล้วซ้ำอีกว่า มนุษย์ทั้งหลายมีหน้าที่สร้างสรรค์ความดีเพื่อเพื่อนมนุษย์และเพื่อตัว ทั้งในโอวาทที่ครูให้แก่ศิษย์ ทั้งในหนังสือเรียนเกี่ยวกับวิชาทุกแผนก ตลอดจนกระทั่งบทประพันธ์สั้น ๆ ซึ่งครูใช้บอกคำบอกให้นักเรียนเขียนตาม หรือหนังสืออ่านเล่นที่ครูหยิบยื่นให้อ่านเพื่อความเพลิดเพลินแท้ ๆ ก็มีเนื้อ​ความกล่าวถึงความดีที่มนุษย์กระทำมาแล้วและจะกระทำอีก หรือควรกระทำให้ยิ่งขึ้น เพื่อความสุขแห่งเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน และเพื่อความสุขแห่งตน เจืออยู่ทุกบททุกเรื่อง ภรณีจึงเป็นผู้มีอุดมคติสูงเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวประจำใจ และเป็นผู้ที่มีความใฝ่ฝันถึงความดี ความงามที่ปรากฏอยู่ในโลกเป็นเชื้อสำคัญอยู่ในดวงความคิด

ระหว่าง ๒๐–๓๐ วันที่แล้วมา ดวงความคิดของภรณีดูเหมือนจะถูกโรคร้ายอันใดอันหนึ่งเบียดเบียน กระแสความคิดของภรณีจึงไขว้เขวสับสนยิ่งนัก ดวงจิตของภรณีมีอาการเหมือนบุคคลอยู่ในที่มืด มึนงง เคว้งคว้าง ไม่รู้ว่าตัวอยู่ที่ไหน และไม่รู้ว่าจะบ่ายหน้าไปสู่ทิศใด อุดมคติซึ่งเคยเป็นประดุจดวงประทีปส่องทางให้ภรณีเดินตามอยู่เป็นนิจ ก็มีอาการดังดวงไฟที่ใกล้จะสิ้นเชื้อ หรี่ลง ๆ เหมือนจะดับในขณะใดขณะหนึ่ง แม้ภรณีพยายามเพ่งจะให้เห็นแสงรุ่งเรืองเหมือนแต่ก่อน ดวงประทีปก็ไม่สุกใสขึ้นกว่าเดิม หลายสิบหนความเคลือบแคลงได้เกิดขึ้นในสมองของภรณี สิ่งที่มนุษย์เรียกว่าอุดมคตินั้น เป็นสิ่งที่มีสาระประโยชน์แก่ชีวิตของมนุษย์จริงหรือ ? บางที คำว่าอุดมคตินี้จะไม่มีความหมายอันใดเลย นอกจากเป็นศัพท์ที่มนุษย์​ได้เรียกขึ้น เขียนขึ้น เพื่อประดับภาษาพูด ภาษาเขียนให้งดงาม แล้วก็ยกให้เป็นสมบัติแก่จิตใจของมนุษย์ ที่ต้องใช้ความฝันและมโนคติเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวให้คงชีวิตอยู่ในโลก โดยประการฉะนี้ผู้ที่ถืออุดมคติก็คือมนุษย์คลั่งเพ้อ โง่เขลา ที่ต้องอาศัยสิ่งสมมติอันหาแก่นสารมิได้เป็นเครื่องหล่อเลี้ยงน้ำใจ เพราะเหตุพวกเขาไม่มีความเข้มแข็ง พอที่จะผจญกับความจริงอันร้ายกาจในโลกที่เขาเกิดมาแล้ว ?

หากแต่ว่าความเคยเป็นอำนาจอันหนึ่งที่มนุษย์จะสลัดเสียโดยยาก !—ถึงแม้ใจของภรณีจะมืดมัวด้วยความเคลือบแคลงสงสัย สงสัยในผลของการทำดี !—สิ่งที่หล่อนทำ เริ่มตั้งแต่ตื่นนอนเช้า จนเข้านอนอีกในตอนกลางคืน ทุก ๆ รอบ ๒๔ ชั่วโมง ก็ยังอยู่ภายใต้การควบคุมของความเจตนาที่จะทำดีนั่นเอง ว่าด้วยวัตถุ สิ่งที่ภรณีทำ เป็นสิ่งที่สำเร็จไปด้วยดี และแสดงผลดีเห็นประจักษ์แก่ตา เรือนที่ภรณีอยู่แต่ก่อนเป็นเรือนใหม่เพราะเพิ่งสำเร็จจากการปลูกสร้าง แต่ความรกรุงรังแฝงอยู่ทุกซอกทุกมุม บัดนี้ได้เป็นเรือนที่ใหม่ด้วยสะอาดด้วย และเรียบร้อยด้วย เพราะระเบียบที่ภรณีได้สร้างขึ้น เรือนครัวเคยเป็นเรือนที่สกปรกจนน่ารังเกียจ บัดนี้มีสภาพอย่างที่ชวนให้ผู้​เห็น นึกอยากจะนอนเล่นในครัว ของใช้ทุกชนิดและทุกชิ้น ตั้งแต่ภาชนะต่างๆ จนกระทั่งถึงเถ้าถ่านมีที่ตั้ง ที่ว่าง ที่ใส่ประจำโดยเรียบร้อย เพราะภรณีคอยควบคุมให้แม่ครัวล้าง เช็ด และจัดเข้าที่ทุก ๆ เวลาที่ประกอบอาหารเสร็จไปมื้อหนึ่ง ๆ พื้นที่ๆ เป็นบริเวณบ้าน คือที่ ๆ ไม่อยู่ในเขตไร่ หรือไม่อยู่ในเกณฑ์ที่จะเป็นไร่ในภายหลัง ภรณีก็ดูแลให้มีผู้ถาง ผู้กวาด ผู้ตบแต่งให้เป็นที่เตียน เตรียมจะให้เป็นสวนไม้ดอกในภายหน้า ความละเอียดของภรณีในการรักษาความสะอาดโดยทั่วถึงเช่นนี้ เป็นที่ระอาแก่คนงานที่เคยทำงานอย่างสักแต่ว่าทำยิ่งนัก ภรณีได้เห็นความไม่พอใจของเขาเหล่านั้นชัดเจนแก่ตาหล่อนบ่อย ๆ และมนุษย์นั้นมีอำนาจอันหนึ่งเป็นที่กลัวเกรงแก่มนุษย์ด้วยกัน ผู้ใดมีความต้านทานมากจึงทำให้ผู้มีความต้านทานน้อยอ่อนอำนาจลงได้ ภรณีมีฐานะเป็นนายอยู่ในบ้าน ฐานะของหล่อนเป็นเครื่องต้านทานอันดี ถึงแม้ภรณีจะเกรงใจคนงานไม่อยากให้เขาโกรธ ไม่อยากให้เขาเกลียด หล่อนก็ฝืนใจบังคับเขาเหล่านั้นให้อยู่ในคำสั่งของหล่อน อนึ่งเหล่าคนงานนั้น มิใช่เป็นผู้มีนิสัยชั่วหรือเลวโดยสันดาน ความเสียที่มีอยู่ในตัวเกิดจากความโง่เขลามากกว่าอย่างอื่น เมื่อเขาทำงานเขาไม่รู้ว่างานที่เรียกว่าทำแล้วดีมี​ลักษณะเช่นไร ดังนั้นเขาก็ทำสักแต่ว่าให้แล้วตามความคิดของเขา ความสะอาดเป็นอย่างไรเขาไม่เคยรู้จัก เขาก็สำคัญว่าความสกปรกเป็นสภาพธรรมดาที่ไม่น่ารังเกียจอย่างใดเลย ภรณีเป็นผู้เคยอยู่ในชนบท เคยรู้นิสัยใจคอของบุคคลจำพวกนี้ดี น้ำใจของเขาบริสุทธิ์ แต่สมองของเขาไม่ต่างจากสมองของเด็กเท่าไรนัก เมื่อรู้เสียได้เช่นนี้แล้ว ภรณีทำใจให้มีเมตตาต่อเขา แล้วใช้อุบายยอบ้าง ขู่บ้าง ปลอบบ้าง คล้าย ๆ กับที่ผู้ใหญ่ทำแก่เด็ก ไม่ช้านักหล่อนก็ควบคุมเขาได้เต็มมือ

นอกจากงานรักษาความสะอาดแห่งสถานที่ ยังมีงานซักรีด งานรักษาของใช้ทุกชนิดให้สึกหรอหมดเปลืองแต่เท่าที่จำเป็น กับงานประกอบอาหารให้ถูกตามหลักอนามัย และให้มีรสชวนบริโภค ทั้งสามอย่างนี้ออกจะเป็นงานที่เหนือความสามารถของลูกจ้างชาวพื้นเมืองทีเดียว เพราะฉะนั้นจึงเป็นงานที่ภรณีคอยควบคุมอย่างใกล้ชิดที่สุดอยู่เสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประกอบอาหาร ภรณีมักจะลงมือทำเสียเองบ่อยที่สุดถึงระยะเกือบทุกมื้อและทุก ๆ วัน

แต่ว่าถ้าด้วยทางจิตใจ ดูเหมือนภรณีจะไม่ได้รับผลรางวัลแม้แต่น้อย ไม่มีใครในโลกอันไพศาลนี้ แสดงด้วยวาจา​หรือด้วยกิริยา หรือแม้แต่ด้วยสีหน้า ให้ภรณีเห็นว่าเขารู้ถึงความดีขึ้นแห่งงานในบ้าน และความสามารถของหล่อนในการสร้างความดีขึ้น ! นี่เองคือตัวเหตุสำคัญที่ทำให้ดวงความคิดของภรณีมีอาการดังหนึ่งว่าป่วยไข้ไปเสียแล้ว

ความจริงโลกของภรณีในปัจจุบันมีขนาดจำกัดเพียงเท่าส่วนยาวคูณด้วยส่วนกว้างแห่งร่างกายของชายหนุ่ม ผู้มีรูปร่างสันทัดขนาดสูงคนหนึ่งเท่านั้นเอง แต่ถึงแม้ว่าขนาดของโลกจะเล็กเพียงเท่านี้ ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีอยู่เป็นอยู่เกี่ยวข้องอยู่กับโลก เป็นสิ่งที่มีกำลังงานสูงมาก ทั้งในทางดึงดูดกระแสความคิดของภรณีทั้งในทางจุดความรู้สึกของภรณีให้ลูกราวกับไฟ ก็เมื่อโลกทั้งโลกไม่มีอาการแสดงว่ารู้ถึงการกระทำดีของภรณี อุดมคติของภรณีที่มีหลักสำคัญว่าพึงทำดีเพื่อโลก และเพื่อตน ก็เป็นคติที่ใช้ไม่ได้ ซึ่งถ้าภรณีจะยึดถือและปฏิบัติตามต่อไปอีก ก็จะเหนื่อยเปล่าโดยไม่มีประโยชน์อันใด !

แต่ถ้าหากอุดมคติอันนี้ เป็นแต่เพียงคำสมมติ อันหาแก่นสารมิได้ ก็หมายความว่ามนุษย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งตัวภรณีเอง เกิดมาสำหรับให้ความร้อน คือทุกข์ เผาผลาญตั้งแต่ขณะจิตแรกที่รู้ความ จนถึงขณะที่หมดลมหายใจ ? ไม่มีวิธีใด การกระทำใดเป็นอาวุธต่อสู้ความร้อน ? ถ้าเช่นนั้นไม่มีประโยชน์​อะไรที่จะครองชีวิตอยู่ ยานอนหลับสัก ๓–๔ เม็ด กับน้ำสักครึ่งถ้วยแก้ว กินง่าย กลืนง่ายไม่ขมไม่ขื่น จะดับความร้อนได้สิ้นเชิงในเวลา ๒–๓ นาที เมื่อความคิดของภรณีแล่นมาถึงเพียงนี้ หล่อนรู้สึกเหมือนใจจะขาด และต้องการจะร้องไห้เป็นกำลัง แต่ธรรมชาติมิได้สร้างน้ำตาให้มาเป็นเพื่อนภรณี เหมือนดังที่ได้ให้แก่หญิงส่วนมาก เมื่อแรกรุ่นสาวภรณีเคยร้องไห้เพราะแค้นมารดาเลี้ยง ๒–๓ ครั้ง ภายหลังหล่อนมีความคิดว่า การร้องไห้เป็นอาการสำแดงความพ่ายแพ้หมดทางสู้ แม่เลี้ยงกับตัวหล่อนยังต้องขับเคี่ยวกันไปอีกนาน หล่อนไม่ควรจะยอมแพ้ง่าย ๆ แต่นั้นมาภรณีก็ไม่ร้องไห้เพราะความทุกข์ ที่มารดาเลี้ยงของหล่อนเป็นต้นเหตุอีกต่อไป ในปัจจุบันนี้เมื่อภรณีนึกอยากจะร้องไห้แล้ว รู้เท่าความจริงว่าเหตุแห่งความขมขื่นมาแต่บุคคลใด ความมานะก็เกิดทำลายความอ่อนแอสิ้นไปทันที

ภรณีอาจจะปล่อยตัวให้ร้องไห้สักครั้งใหญ่ ถ้าหากว่าหล่อนมีตาทิพย์ อ่านใจบุคคลผู้ทำความขมขื่นให้แก่หล่อนได้ ในเวลาเดียวกับที่ภรณีวางหนังสือไว้บนตัก มองดูลูกของเขาพลางนึกถึงตัวเขานั้น ฝ่ายเขาก็กำลังนึกถึงหล่อน เขาเห็นภาพหล่อนเมื่อนั่งมาในรถคันเดียวกับเขา เห็นหล่อนในวันรุ่งขึ้น จากวันนั้นและต่อ ๆ มา ทุก ๆ วัน เขาจำท่าของหล่อนได้ทุก ๆ ​ท่า โดยไม่ตั้งใจจำและท่าสุดท้ายที่ติดตาอยู่ ราวกับเขาเห็นตัวหล่อนอยู่ตรงหน้า คือท่าที่เขาเห็นเมื่อรถยนต์กำลังพาตัวเขาพ้นไปจากหล่อน

ตามธรรมดาเมื่อบันลือจะเข้ากรุงเทพฯ เขาต้องออกเดินทางตั้งแต่ก่อนย่ำรุ่ง เขามักจะออกจากบ้านโดยไม่แตะต้องกับอาหารอย่างหนึ่งอย่างใด บันลือเป็นชายที่เกลียดการกังวลในเรื่องการรับประทาน เห็นว่าเป็นเรื่องยุ่งยากและตัดทอนความคล่องแคล่วรวดเร็วของมนุษย์ เขายอมให้ว่าอาหารอันประณีตมีรสเหมาะแก่ความต้องการของบุคคลเป็นส่วนหนึ่ง แห่งเครื่องบำรุงความสุข และยอมให้ด้วยว่า มนุษย์ในชาติที่เจริญมาก ย่อมมีฝีมือในเรื่องการทำอาหาร และมีความรู้สึกในรสอาหารสูงกว่ามนุษย์ในชาติอื่น แต่เขายังมนุษย์ที่ห่วงการกินหรือสนใจในการกินจนออกนอกหน้า สำหรับตัวเขาเอง เมื่ออยู่ในยามปกติไม่เร่งรีบ เขาพอใจในอาหารที่มีกลิ่นมีรสชวนบริโภค แต่เมื่อถึงคราวที่อาหารดีอาจกลายเป็นภาระ อาหารเลวอย่างไรก็ใช้ได้สำหรับบรรเทาความหิวชั่วมื้อ หรือบางทีเขาก็ทำเป็นผู้ไม่รู้จักความหิว อยู่โดยไม่บริโภคสิ่งหนึ่งสิ่งใดเป็นเวลาหลายชั่วโมง

เมื่อเขาจะเข้ากรุงเทพฯ คราวนี้ ในเวลาแต่งตัวเสร็จออกมายืนคอยรถอยู่ที่หน้าเรือน เขาสังเกตเห็นว่ามีแสงไฟสว่าง​อยู่ในห้องครัว ครั้นแล้วในชั่วครู่ที่เขาก้มหน้าใส่นาฬิกาข้อมือ ภรณีได้มายืนอยู่ข้างตัวเขา ถือจานรองถ้วยกาแฟอันมีกลิ่นหอมฉุยคอยส่งให้เขาอยู่

เขากล่าวคำขอบใจ และยั้งคำพูดแสดงความรู้สึกถึงข้อที่หล่อนตื่นขึ้นแต่เช้าเพราะกาแฟถ้วยเดียวของเขานี้ไว้เพียงแค่ริมฝีปาก เมื่อเขาจิบกาแฟได้สองครั้ง เขารู้สึกว่ามีรสเหมือนกับที่เขาเคยปรุงให้ตัวเอง และดูเหมือนจะถูกกับความต้องการของเขาดีกว่าที่เขาเคยทำได้เสียด้วยซ้ำ เมื่อเขาส่งถ้วยคืนให้หล่อน พร้อมกับกล่าวคำขอบใจอีกครั้งหนึ่งแล้ว ภรณีพูดว่า

“กลับจากกรุงเทพฯ ซื้อยามาด้วย”

เขารีบถามด้วยความสนใจอันแท้จริง “ยาอะไร ? ใครเจ็บเป็นอะไร”

“ไม่มีใครเจ็บ แต่อยู่ในที่อย่างนี้ควรจะมียาประจำบ้านหลาย ๆ อย่าง”

เขารับคำโดยดุษณีภาพ เขาอยากจะพูดกับหล่อนด้วยเรื่องอื่น ซึ่งเขาเองก็ไม่รู้ว่าเรื่องอะไรแต่ไม่ได้พูด รถยนต์มาหยุดคอยเขาอยู่แล้ว เขาเปิดหมวกให้หล่อนแล้วก็เดินห่างไป เมื่อเขามองมาดูหล่อนอีก เขาเห็นยืนอยู่ข้างต้นยางใหญ่ หัน​หน้ามาตามทางที่รถกำลังเคลื่อนที่แต่มิได้มองดูรถ มือซ้ายของหล่อนแตะอยู่กับต้นยาง มือขวาห้อยอยู่ข้างตัว ศีรษะเอนไปทางเบื้องซ้าย ตาดูเหมือนจะมองต่ำเพียงแค่ยอดหญ้า เป็นท่าที่เขาเคยเห็นประจำอยู่กับหล่อนเป็นนิจในเมื่อหล่อนเผลอตัว ถึงกระนั้นเมื่อเห็นใหม่อีกในคราวใดเขาก็ต้องดูใหม่อีกด้วยความทึ่งในคราวนั้น ทางเบื้องหลังหล่อน ดวงอาทิตย์กำลังจะพ้นขอบฟ้า แสงนวลเป็นสีทองห้อมล้อมหล่อนอยู่โดยรอบ บันลือนึกถึงเซอร์โยชัว เรเนิลด์ส๑ ถ้ายอดศิลปินผู้นั้นได้มาเห็นหล่อนในขณะนี้ ท่านจะวาดภาพของหล่อนให้ผู้ที่จะได้ดูในภายหลัง อ่านความหมายแห่งภาพไปในแง่ใด—

บัดนี้รถไฟนี้กำลังย่นระยะทางระหว่างตัวเขากับตัวหล่อนให้กลับสั้นเข้าทุกที และคราวนี้เป็นคราวแรกที่เขามีความรู้สึกเป็นผู้เดินทางไกลที่กำลังจะกลับคืนสู่บ้านที่เคยให้ความสบายแก่เขา เขารู้ว่าบ้านเป็นแต่เพียงไม้กับเหล็กประกอบกันเข้าตั้งอยู่บนแผ่นดิน โดยตัวของมันเองแท้ ๆ มันจะให้ความสบายแก่ใครหาได้ไม่ แต่ก็ช่างเถอะเขาถือว่าบ้านของเขา ให้ความสบายแก่เขาได้ก็แล้วกัน เขานึกถึงคำของจิตราที่เปรียบตัวเขาด้วยซ้อนตักข้าว ไม่รู้รสแกง นึกแล้วอยากหัวเราะ จิตราเป็นหญิงที่​ทำความร่าเริงให้แก่ผู้ที่เข้าใกล้หล่อนเสมอ เป็นคนสวย คุยสนุก มีปัญญามีความรู้รอบตัวกว้างขวาง ทั้งหมดนี้เป็นเครื่องมือที่มีคุณภาพสูงมาก สำหรับการแสดงออกของสัญชาตญาณความอยากอวดตัว ซึ่งเป็นพื้นสันดานของสัตว์โลกมาแต่ดั้งเดิม และซึ่งเป็นสัญชาตญาณที่นำการคิดการพูดการทำของจิตราอยู่ทุกชั่วขณะจิต

นึกถึงหญิงที่จิตราเลือกมาให้เป็นภรรยาของเขาเล่าก็เช่นเดียวกับจิตราเอง มีสัญชาตญาณความอยากอวดตัวนั่นแหละ เป็นเครื่องนำการกระทำทุกอิริยาบถที่เคลื่อนไหว และหล่อนก็มีความสามารถดีเท่า ๆ กับจิตราในการเลือกวิธีอวดตัวโดยถูกทาง กล่าวคืออวดด้วยสมรรถภาพทางการงาน อวดด้วยความเรียบร้อยสงบเสงี่ยมแห่งท่วงทีกิริยา อันเป็นการอวดที่ไม่เป็นเครื่องรำคาญแก่ใคร ผิดกับการอวดด้วยจริตหวีดหวาดด้วยเครื่องแต่งกายที่ปลุกความสอดรู้สอดเห็น ซึ่งเป็นการอวดที่ก่อกวนความสงบแห่งบุคคล ถ้าเปรียบสัตว์โลกเท่ากับดินเหนียว เปรียบมนุษย์ซึ่งสูงกว่าเดรัจฉานขึ้นมาชั้นหนึ่งเท่ากับหม้อ จิตรากับภรณีก็เปรียบเหมือนหม้อขัด ที่ช่างหม้อได้ขัดแล้วด้วยฝีมืออันดี

​แล้วเขานึกถึงเรื่องที่เจริญจะมาพักอยู่กับเขาเป็นเวลาหนึ่งสัปดาห์หรือสิบวัน โดยความคะยั้นคะยอของจิตรา นึกสงสัยว่าจิตราทำเช่นนี้เพราะนึกถึงสุขภาพของสามีโดยแท้จริง หรือว่านึกถึงความอยากรู้ที่กรุ่นอยู่ในใจหล่อนด้วย เฉพาะเจริญนั้น ถ้าด้วยมีเจตนาของผู้สังเกตการณ์แฝงอยู่ ก็คงจะเป็นผู้สังเกตการณ์ฝ่ายธุรการ คืออยากเห็นการงานของบันลือ มากกว่าที่จะอยากรู้อยากเห็นในเรื่องความผัวความเมีย

.

๑. Sir Joshua Reynolds ↩

 

๒๓


​ภิกษุทั้งหลาย สตรี แม้เดินก็จับจิตบุรุษ แม้ยืน แม้นั่ง แม้นอน แม้หลับ แม้หัวเราะ แม้พูด แม้ขับร้อง แม้ร้องไห้ แม้แสดงอาการขึ้งโกรธ แม้ตายแล้วก็จับจิตบุรุษ

 


บันลือมีอาการจังจังด้วยความตกใจราวกับได้เห็นบุคคลที่ตายแล้วมาปรากฏตัวอยู่ตรงหน้า! เขารู้ว่าหล่อนยังไม่ตาย ยังมีชีวิตอยู่ในโลกมนุษย์เช่นเดียวกับตัวเอง เขาเห็นหล่อนบ่อย ๆ ในที่ทั่วไป และบางคราวเขาเห็นหล่อน ๆ ด้วยและพบหล่อนด้วย แต่เขาไม่เคยคาดเพราะคาดไม่ถึงว่าจะพบหล่อนในที่นี้

ในทันทีที่ตาแลเห็น หล่อนยืนอยู่ตรงทางขึ้นลงประจำรถ เขารู้สึกใจวาบ แต่สมองของเขาไม่ยอมรับรู้พร้อมกับใจ ครั้นเมื่อหล่อนก้าวลงมายืนคู่อยู่กับเจริญแล้ว อะไรอย่างหนึ่งในท่าของหล่อนแสดงว่าหล่อนไม่เพียงแต่จะมายืนให้เขาเห็นเท่านั้น ยังมีอย่างอื่นอีก ซึ่งปรากฏว่าตาและใจของบันลือเป็นฝ่ายถูก บันลือถึงกับตะลึง

​เจริญกับหญิงผู้นั้นเดินเข้ามาหาบันลือ สีหน้าเจริญมีลักษณะอันจะอธิบายได้ยาก มีทั้งความขัน ความงง ความแปลกใจ และความสนุก เขาเอ่ยขึ้นว่า

“นี่บันลือ คุณ—คุณ” หันไปทางเจ้าหล่อน “โปรดบอกชื่อของคุณเอง เพราะผม–”

เจ้าหล่อนหัวเราะเสียงดัง ก้าวหน้าออกมาก้าวหนึ่งแล้วว่า

“บันลือ ช่วยแนะนำให้เราสองคนรู้จักกันทีเถิด เวลาอยู่ด้วยกันแต่สองคน ไม่ต้องรู้ชื่อกันก็คุยกันได้ แต่พอมีคนที่สามเข้ามาชักจะเดือดร้อน”

“ถ้าเป็นเวลาอื่น” บันลือคิด “จะตอบให้สะใจ” แต่เวลานี้เป็นเวลาที่เข้าด้ายเข้าเข็ม เขาพูดเรียบ ๆ ว่า “รถจะออกเดี๋ยวนี้แล้ว”

หล่อนแบมือทั้งสองข้าง พร้อมกับขยับกายส่วนล่างทั้งท่อน ทำให้ผ้าถุงแบบสะเกิ๊ทของหล่อนกระพือน้อย ๆ และพูดว่า

“ของลงหมดแล้ว ลูกน้องเธอไวเหมือนลิง พึ่บเดียวขนเกลี้ยงเลย เสียแต่เขาวางกระเป๋าของฉันคว่ำ ฉันกลัวเครื่อง​แป้งของฉันจะแตกจัง—” หล่อนชะงักเพราะเจริญได้พูดขึ้นโดยเร็ว

“คืออย่างนี้ บันลือ คุณผู้หญิงคนนี้ เธอบอกว่าเธอกับแกเคยรักใคร่ชอบพอกันมาก เธอซื้อตั๋วรถไฟจะไปเยี่ยมสามีทางตะวันออก แต่พอรู้ว่ากันจะมาพักกับแก เธอก็เลยไม่เปลี่ยนรถที่ชุมทาง ซื้อตั๋วใหม่จะมาพักอยู่กับแกด้วย”

เป็นครั้งแรกในชีวิตของบันลือ ที่สมองของเขาสำแดงความทื่อ จนเขาไม่รู้จะออกวาจาหรือแสดงกิริยาอย่างใด รถจักรเคลื่อนที่ไปแล้ว และรถพ่วงก็เคลื่อนตามจนทวีความเร็วขึ้นทุกที เขาหัวเราะออกมาเพราะไม่รู้จะแสดงกิริยาอย่างใด นอกไปจากนี้ เจริญซึ่งไม่รู้ความนัย สำคัญว่าบันลือหัวเราะเพราะความขันเช่นเดียวกับที่ตนกำลังรู้สึกอยู่ ก็หัวเราะขึ้นด้วยและพูดสืบไป

“กันออกตัวแทนแกแล้วว่าที่พักของแกมันอาจจะยังไม่มีอะไรต่ออะไรอย่างบ้าน เธอก็บอกว่าไอ้นั่นไม่สำคัญ ขออย่างเดียวอย่าปล่อยให้เสือกินเธอเท่านั้น”

บันลือยกไหล่ มองเห็นว่าจะหนีจากความบังคับของเหตุการณ์หาได้ไม่ ก็ตัดสินใจว่าจะสู้อย่างใจเย็น

​“คนอย่างคุณส่องสี เสือไม่กิน” เขาพูดแกมหัวเราะ “ว่าแต่เธอจะกินเสือ—” เขามองไปข้าง ๆ เห็นนายคิดกับนายถียืนอยู่ในที่ใกล้จึงถาม “ของใส่รถเรียบร้อยแล้วรึ ?” หันกลับไปทางผู้เดินทางทั้งสอง “เชิญไปขึ้นรถ”

เมื่อออกมาพ้นสถานีทางหลัง ความมืดปกคลุมอยู่ทั่วบริเวณ บันลือฉายไฟส่องทางให้แขกของเขาอย่างระมัดระวังจนกระทั่งมาถึงที่รถจอด

“ถึงป่าแล้วหรือนี่ ?” ส่องสีถาม พร้อมกับที่ก้าวขึ้นบันไดรถ “มืดดีจริง สนุกพิลึก บันลือมานั่งใกล้กันนะ อยากจะเที่ยวป่า แต่ฉันกลัว”

“ป่านี้สัตว์ไม่ดุเท่าคน” บันลือตอบ พร้อมกับหลีกทางให้เจริญ เขาอยากจะชวนเพื่อนของเขาให้ไปนั่งที่หน้ารถด้วยกัน เพื่อจะซักถามปัญหาหลายข้อที่เขาอยากรู้ แต่ถ้าทำเช่นนั้นก็รู้สึกว่าขาดความเป็นสุภาพบุรุษมากไปสักหน่อย

เมื่อนายนพสตาร์ทเครื่องและใส่เกียร์หนึ่งแล้ว เสียงร้องของส่องสีทำให้เขาต้องถอนเท้าจากที่เร่งน้ำมันโดยเร็ว

“อ้าว บันลือล่ะ บันลือไปไหน ?”

“อยู่นี่แล้ว” เจริญบอก “อยู่ทางข้างหน้านี่”

​“แหม บอกแล้วบอกให้มานั่งใกล้ ๆ กัน มืดน่ากลัวจะตาย”

บันลือสั่งคนของเขาเบา ๆ “ไปสิ นพ รออะไร” แล้วหันมาทางเบื้องหลัง “ออกมานั่งกับผมข้างหน้าไหมล่ะ ?” เขาถาม

“ไม่เอา ฉันกลัวตกรถ บอกให้มานั่งเป็นเพื่อนกันไม่มา”

เขานิ่งเสียไม่ตอบว่ากระไร ในใจเต็มไปด้วยความโกรธอย่างเดือดดาล “เจริญนี่มันบ้า หรือมันโง่ หรือมันแกล้ง พาตัวเปล๊กมาใส่กันได้ หรือมันไม่รู้จริง ๆ ? โง่ระยำ!”

เขาไม่เข้าใจความมุ่งหมายของส่องสี เดินทางจะไปหาผัวทางเมืองหนึ่ง แล้วกลับเชือนมาเสียอีกทางหนึ่งเพื่อจะพบคนที่เคยเป็นผัว นิสัยเช่นไร สันดานใด สัญชาตญาณอย่างไหนชักนำให้ทำดังนี้ หรือความใคร่ในเพศคู่ที่ตนเคยส้องเสพชักจูงให้ทำ ?

เขาไม่ต้องการจะเชื่อความคิดข้อหลังของเขา เพราะเป็นสิ่งโสมมเหลือที่จะเชื่อได้ แต่เขาไม่เสียใจที่ได้คิดถึงหล่อนในแง่อันหยาบช้าถึงป่านนี้

​เขานึกขอบใจเสียงลม เสียงเครื่องยนต์และเสียงความกระเทือนของรถที่ดังแข่งกันเป็นเสียงโครมครามซู่ซ่าเป็นเหตุขัดของแก่การสนทนาอันเป็นเรื่องติดต่อกัน ดังนั้นเขาก็มีโอกาสที่จะใช้ความคิดของเขาได้โดยอิสระเมื่อครู่แห่งความเดือดดาลได้ผ่านพ้นไปแล้ว บันลือมองเห็นการกระทำของส่องสีว่าคล้ายการกระทำของลิง ซึ่งเป็นสัตว์มีสันดานซุกซนและว่องไวยิ่งกว่าสัตว์ใดในโลก ในการที่จะทำตามความอยากของตัว ไม่ต้องสงสัยส่องสีได้ฟังเจริญเล่าว่าเขาจะมาพักอยู่กับบันลือ ก็เกิดความอยากที่จะมาบ้าง เป็นความอยากของผู้ที่ไม่เคยใคร่ครวญถึงการกระทำของตัว และผลที่จะเกิดจากการกระทำ ทั้งเป็นความอยากของผู้ที่ไม่เคยรู้แม้แต่สักครั้งว่าอยากด้วยเหตุใด เคยแต่ทำตามที่อยากส่วนเดียว สีหน้าบันลือเคร่งเครียดเมื่อนึกถึงเพียงนี้ มนุษย์อะไร หาความรู้ผิดรู้ชอบไม่ได้เสียเลย “นี่มันคนหรือมันลิงตัวเมียกันแน่!”

แต่ว่าคนหรือลิงก็ตาม ส่องสีกำลังก่อความยุ่งยากให้แก่สมองของบันลือ การมาของหล่อนครั้งนี้จะเป็นมลทินแก่ตัวหล่อน แก่สามีของหล่อนและแก่บันลือเอง นั่นก็ยังไม่เป็นข้อสำคัญเท่าไรนัก ถ้าชื่อเสียงของส่องสีมัวหมองและสามีของหล่อนได้รับความดูถูก เพราะการกระทำอย่างไม่มีความคิดของ​ภรรยา ก็สมน้ำหน้าด้วยกันทั้งคู่ เฉพาะตัวบันลือเองเขาไม่เคยหวั่นไหวต่อคำนินทาในเรื่องใด ๆ ทั้งสิ้น ถ้าหากเขาแน่ใจว่าตัวเขาเป็นผู้บริสุทธิ์ในเรื่องนั้น แต่เหตุการณ์ครั้งนี้มีบุคคลอีกคนหนึ่งเป็นผู้จะถูกกระทบกระเทือนอย่างหนักด้วย ทั้งที่หล่อนไม่เคยได้มีกรรมอันเกี่ยวเนื่องกับความเป็นอยู่ในโลกของส่องสีเลย ข้อนี้เองทำให้บันลือเดือดร้อน

เขาจะทำอย่างไร จึงจะกันบุคคลนั้นให้พ้นจากความกระทบกระเทือนได้—ความคิดข้อหนึ่งมาสู่สมอง อย่าให้หล่อนรู้ว่าส่องสีเป็นผู้มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องแก่บันลืออย่างไร ถ้าส่องสีไม่เคยพูดถึงความหลัง บันลือเองก็ไม่พูด และเจริญเองก็ไม่พูดอีกคนหนึ่ง ความคิดของบันลือที่มีรูปจะเป็นความสำเร็จขึ้น แต่—การปิดบังความจริงโดยเจตนาเพราะความกลัวหรือเกรงผู้หนึ่งผู้ใดเป็นสิ่งที่บันลือไม่เคยถ่อมตัวพอที่จะทำ และ—ยิ่งกว่านี้บันลือตรองพบอุปสรรคข้อใหม่ ภรณีอาจจะเคยได้ยินชื่อส่องสีแล้วจากปากจิตรา บันลือคาดไม่ถูกเลยว่าจิตราได้เคยเล่าเรื่องของเขาไว้แก่ภรณีอย่างไรบ้าง และ—โอ! เขาหัวเราะอยู่ในใจเมื่อนึกถึงอุปสรรคข้อใหม่ไปกว่านั้น นมพวง ! นมพวงจะถึงกับเป็นลมเมื่อเห็นส่องสี ! อย่าว่าแต่จะฝันให้นมพวงระงับปากระงับคำไม่โวยวาย เพียงแต่นมพวงไม่ออกเดินด้วย​เท้าทั้งสองของแกเองจากบ้านที่แกอยู่เดี๋ยวนี้ไปถึงกรุงเทพฯ เพื่อจะเล่าความให้คุณยายคุณพี่คุณน้องของบันลือฟัง ก็นับว่าเป็นเคราะห์ดีของบันลือนักหนาอยู่แล้ว

เสียงส่องสีตะโกนโหวกเหวกอยู่กับเจริญ ทำให้เขาเดือดดาลขึ้นอีก และนึกถึงหญิงที่คอยเขาอยู่เบื้องหน้าหนักมากขึ้น—เขารู้ว่าหล่อนคอยเขา เพราะเมื่อเขากลับจากกรุงเทพฯ คราวนี้ เขาพบหล่อนคอยเขาอยู่ เขารู้สึกตัวว่าเขาเบิกบานผิดกว่าทุกๆ คราว เมื่อเห็นหญิงสาวที่สวยและสะอาดยืนอยู่บนระเบียงเรือน แทนที่จะได้เห็นคนงานชาวพื้นเมือง นุ่งห่มอย่างขมุกขมอมยืนอ้าปากหาวคอยรับเขาดังเช่นคราวก่อน ๆ ที่แล้วมา

รถแล่นมาถึงทางโค้งและสูงเนิน นายนพมิได้เบาเครื่องแม้แต่น้อย เพราะเชื่อความชำนาญของตัวเองด้วยความแรงและเร็ว รถเอียงวาบดังจะคว่ำอยู่ขณะหนึ่ง เสียงส่องสีร้องหวีดทำให้บันลือยิ้มออกมาได้ด้วยความพอใจ นี่แหละ สันดานลิง! โฉดเขลา กลัวง่าย ตื่นง่าย แต่ไม่เคยรู้เลยว่าอะไรเป็นสิ่งควรกลัว !

“บันลือ ! ต๊าย ตาย บันลือ ฉันนึกว่าฉันตายแล้วอีก ยังมีอีกเยอะไหม ไอ้วาบ ๆ วูบ ๆ พรรค์นี้ ?”

​“ขวัญอ่อน !” เขาหันมาตอบแก่หล่อน “คนเราน่ะ เกิดมาทีหนึ่งแล้วมันไม่ตายง่าย ๆ หรอก ออกมานั่งกับผมไหมล่ะ ไม่มีวาบไม่มีวูบ แน่วแน่ สบาย”

เขาไม่รู้ว่าอะไรทำให้เขาพูดแก่หล่อนเช่นนี้ แต่รู้สึกว่าการพูดเช่นนี้แหละจึงจะสาสมแก่หล่อน

“ว่ากระไรนะ ?” หล่อนถามเพราะไม่ได้ยินคำของเขาถนัด

บันลือพูดซ้ำ แต่หล่อนก็ยังไม่ได้ยินอยู่นั่นเองเจริญจึงช่วยพูดแทนบันลือ

“ถามซิ ไม่ปล่อยให้ดิฉันตกรถแน่นะ” เจ้าหล่อนว่า “ดูมันโล่ง ๆ ไม่มีอะไรกันเสียเลยนี่”

“ไม่เชื่อว่าปลอดภัยก็อย่าออกมาเลย” บันลือตอบ และในขณะนั้นเองเขานึกขึ้นได้ว่าเมื่อประมาณสักสองปีที่แล้วมา เขาเคยรู้ว่าส่องสีถูกความกระทบกระเทือนอย่างหนึ่งทำให้ประสาทหูขวาของหล่อนเสียไป และมีเสียงโจษกันว่าเป็นการกระทบกระเทือน อันเกิดจากน้ำมือแห่งสามีของหล่อน บางทีหูของหล่อนคงจะพิการอยู่จนกระทั่งบัดนี้

​ทันใดนั้น เขาเปลี่ยนท่านั่ง หันหลังให้ริมรถและหันข้างมาทางเจริญ ด้วยอาการยืดตัวขึ้นเล็กน้อย เขาพูดดังพอสมควรให้เสียงของเขาตรงเข้าช่องหูของเจริญได้

“แกรู้จักส่องสีมาก่อนวันนี้หรือเปล่า?” เขาถาม

“เข้าใจว่าเคยเห็น แต่ไม่รู้ว่าที่ไหน เมื่อไหร่ ?”

“รู้หรือเปล่าเขาเป็นใคร ?”

“รู้เมื่อมาในรถไฟนี่แหละ” เจริญหัวเราะ “เขาบอกถี่ถ้วน ผัวเขาทำอะไรอยู่ที่ไหน—”

“พูดดังอีกหน่อยก็ได้ มันไม่ไปถึงหูเขาหรอก ก้มตัวลงมาหน่อยซี บ้าจริง อยู่ใกล้กันแค่นี้พูดไม่ให้กันได้ยิน”

เจริญพูดซ้ำประโยคเดิมทั้งสองประโยค แล้วว่า

“ถึงบ้านถึงค่อยพูดกันไม่ได้หรือ อั๊ว—”

“ไม่ได้” บันลือตอบอย่างเด็ดขาด “เขาไม่รู้หรอกหรือว่ากันมีเมียอยู่ที่นี่”

“รู้ กันบอก เขาหัวเราะใหญ่ เขาว่าเขารู้แล้ว ที่จริงถ้าเขาไม่รู้ว่าแกมีเมีย ถึงยังไงคงไม่กล้ามา”

“แกเองน่ะแกรู้ไหม ผู้หญิงคนนี้กับกัน—?”

“ไม่ใช่คนตาบอดหรอกน่ะ กันน่ะ พอพูดถึงแก ๒–๓ คำก็รู้ว่าคงเป็นอะไรกันมามั่ง”

​“บ้าวายร้าย!” บันลือนึก “ออกไปนอกคอกไหน ๆ มิรู้”

“คุยอะไรกันคะ ไม่ให้ดิฉันได้ยินมั่งเลย คุณ—นี่ค่ะ คุณ—บันลือไม่แนะนำให้เรารู้จักกันจนแล้วจนรอด”

“ผมชื่อเจริญ” เจริญบอก “นั่งทางนี้ไหมครับ จะได้คุยกับบันลือ ?”

“ทางนั้นคุยได้ยินดีหรือคะ แหม ฉันชอบชื่อเจริญง่ายๆ ดี เอาซีคะ เปลี่ยนที่กันก็เอา—อุ๊ย แหม รถโยกนักนี่ คุณขับเบาหน่อย ฉันจะเปลี่ยนที่”

บันลือเคืองเจริญยิ่งนัก แต่เมื่อนึกถึงความไม่รู้ของเขาแล้วก็อดขันมิได้ “ดีมาก เมียเป็นคนก่อ ผัวจะมาเป็นคนรื้อ” เขานึก

“อีกนานไหมจ๊ะ กว่าจะถึงบ้านเธอ ?” หล่อนถามทันทีที่ได้นั่งเรียบร้อยแล้ว “สนุกดีหรอก แต่มันมืดมากไปหน่อย ดูอะไร ๆ มันดำ ๆ แล้ววิ่งได้ทั้งนั้น ที่บ้านเธอใช้ไฟอะไร ?”

“ตะเกียงน้ำมันมะพร้าว” บันลือตอบ

“ต๊าย ตาย มิมืดแย่หรือ ท่าเห็นจะอยู่กันอย่างนกหมดแสงแดดก็นอนเลย เมียเขาไม่เบื่อหรืออย่างนี้?”

“เบื่อเขาก็เป็นเมียผมไม่ได้”

​“อ้อ เขารู้จักพอใจกับความรักในกระท่อม รู้อยู่ รู้อด รู้ทน แต่ถ้าเผื่อเป็นคนที่เคยทนมาก่อนแล้ว เขาก็ไม่เดือดร้อนใช่ไหม เขาลือกันว่าสวยนักนี่ ใจดำเหลือเกินเธอน่ะ มีงานออกใหญ่โตไม่บอกกล่าวกันให้รู้มั่ง มิหนำซ้ำยังพาเมียมาซ่อนเสียในป่าในดง ใครอยากเห็นก็ไม่ได้เห็น ดูซี ฉันยังต้องพยายามมาดูจนถึงที่”

บันลือเสียดายนักที่มีคนอยู่ในรถนี้ นอกไปจากส่องสีกับตัวเขาเอง เป็นเหตุให้เขาไม่อาจโต้ตอบส่องสีได้ตามที่เขาปรารถนา

“อีกนานไหมกว่าจะถึง ?” ส่องสีตั้งคำถามใหม่และคราวนี้หล่อนนั่งคอยฟังคำตอบ

“ราวอีกครึ่งชั่วโมง”

แล้วบันลือควักนาฬิกาพกในกระเป๋ากางเกงออกดู เขาเองก็เริ่มนึกอยากให้ถึงที่โดยเร็ว เหตุการณ์จะเป็นอย่างไรก็จะได้เป็นเสียให้รู้ไป แล้วเขาก็เริ่มคิดถึงความขัดข้องในเรื่องสถานที่ ภรณีกับเขาตกลงกันไว้ว่าจะจัดที่ให้เจริญนอนในห้องหนังสือ แต่เมื่อมีแขกเพิ่มมาอีกคนหนึ่ง– “ยุ่ง ยุ่งอย่างบ้าที่สุด” เขานึกด้วยความระอาใจ

“บ้านเธอมีชื่อไหมจ๊ะ ?” ส่องสีถามขึ้นอีก

​“มี คนแถบนั้นเขาเรียกว่าบ้านยางคู่”

“ตาย ไม่เพราะ นึกว่าจะชื่ออะไรหรู ๆ นกยางรูปร่างมันสวยเมื่อไหร่ เอาชื่อมันมาตั้งชื่อบ้าน ให้ฉันตั้งให้ใหม่เถอะ เอาอะไรที่เป็นแสง ๆ รัก ๆ อย่างบ้านแสงเสน่ห์เอาไหม ?”

“ขอบใจ แต่ว่าของแท้มีอยู่ที่ไหนแล้ว ที่นั่นไม่ต้องยกป้ายโฆษณาก็ได้ ไปถึงเสียก่อน แล้วจะได้เห็นทั้งแสงทั้งเสน่ห์” เขาไม่บอกหล่อนว่า ‘ยางคู่’ หมายถึงต้นยาง เขาพอใจที่จะให้หล่อนเขลาอยู่เช่นเดิม

“แสงตะเกียงน้ำมันมะพร้าวมันสว่างมากหรือจ๊ะ แล้วก็เสน่ห์นางในกระท่อม !” หล่อนหัวเราะ “น่าเอ็นดู พ่อหนุ่ม เธอเป็นหนุ่มยิ่งกว่าเมื่อเธออายุ ๒๒ อีก บันลือ”

เขานิ่งไปด้วยความโกรธ และขัดใจที่ไม่สามารถจะตอบแทนวาจาเยาะเย้ยของหล่อนได้ หล่อนเยาะเขาโดยเจตนา เมื่อหล่อนท้าวความถึงเขาในสมัยที่มีอายุ ๒๒ ปี เพราะในสมัยนั้นทุก ๆ สิ่งที่เป็นตัวเขาได้ตกอยู่ในเงื้อมมือหล่อน เมื่อเขากับหล่อนมีความรักต่อกัน เขาลืมทุก ๆ สิ่งในโลก นอกจากความรักระหว่างหล่อนกับเขา และเมื่อเขากับหล่อนต้องแยกจากกัน เขาก็ลืมทุก ๆ สิ่งในโลก นอกจากความแค้นและความขมขื่นที่หล่อนเป็นผู้ก่อและละไว้ให้

 

๒๔
​

ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย—คนประมาณง่ายเป็นอย่างไร ? บุคคลบางคนในโลกนี้เป็นคนหยิ่ง ยกตัวเอง หลุกหลิก ปากกล้า พูดพล่าม ลืมสติ ไม่มีสัมปชัญญะ ใจไม่มั่นคง ว่อกแว่ก มีอินทรีย์อันเปิดเผย นี่เรียกว่าคนประมาณง่าย

 


อีกครึ่งชั่วโมงต่อมา บันลือยืนอยู่ข้างรถมองดูนายถีกับนายคิด รับและส่งกระเป๋า ชะลอมและปืนยาวของผู้เดินทางให้แก่กัน

คืนนี้เป็นคืนข้างแรมอ่อน ๆ ในเวลาใกล้จะดึก แสงจันทร์ก็เริ่มให้ความสว่างราง ๆ แก่พื้นพิภพ รถยนต์จอดอยู่ในที่ ๆ เคยจอด คือที่ห่างจากต้นยางคู่เล็กน้อย ทั้งนี้เนื่องจากบันลือไม่ชอบให้รถแล่นไปมาในที่ ๆ มิใช่ทางรถเดินทาง และเขายังมิได้ทำทางรถให้ถึงหน้าเรือนที่อยู่ของเขา ก็เพราะเห็นว่ายังไม่ถึงเวลาสมควรที่จะเสียทรัพย์ส่วนหนึ่งในการทำถนน โรยกรวด หรือโรยอิฐ ส่วนถนนดินธรรมชาตินั้น ถ้าถูกรถบดซ้ำไปมา​ก็จะมีรอยหลุมรอยบ่อเป็นที่น่าเกลียด นอกจากนั้นฝุ่นในถนนเดินจะปลิวคลุ้ง เป็นเครื่องรบกวนผู้ที่อยู่บนเรือน

เมื่อนายคิดกับนายรวมทั้งนายนพ หิ้วสิ่งของต่าง ๆ ห่างไปแล้ว เจริญช่วยส่งให้ส่องสีลงจากรถ และบันลือก็ช่วยรับด้วยกิริยาอันสุภาพ ส่องสีส่งเสียง กี๊ก ก๊าก แสดงความตื่นเต้นอยู่ตลอดเวลาตั้งแต่รถหยุด จนกระทั่งลงจากรถแล้ว บันลือไม่ได้ฟังว่าหล่อนพูดว่าอะไรบ้าง ใจของเขาพะวงอยู่กับหญิงที่ยืนอยู่บนระเบียงเรือน ทันใดนั้นเขาหันไปพูดกับเพื่อนชาย

“ตรงไปหาแม่บ้านซี ยืนคอยรับอยู่นั่นแน่ะ”

เจริญเดินห่างไปสองก้าว ส่องสีก็ถามขึ้นว่า “แล้วฉันล่ะจ๊ะ เธอจะพาฉันไปไหน!”

อีกฝ่ายหนึ่งยังไม่ตอบ รออยู่จนเจริญไปไกลพอสมควรแล้วจึงว่า

“ผมยังไม่ทราบจะให้คำอธิบายกับแม่บ้านของผมว่ายังไง ในการที่ผมพาแขกมาให้เขาคนหนึ่ง โดยที่เขาไม่ทันรู้เนื้อรู้ตัว แล้วในเวลากลางคืนอย่างนี้ด้วย”

“อุ๊ยตาย!” ส่องสีร้อง “ช่างกลัวกันถึงแค่นี้เทียวรึ ? ตายแล้ว บันลือ เธอแปลกไปจนฉันไม่รู้จัก อย่าวิตกเลยเธอ ​ฉันจะอธิบายแทน ฉันทำอะไร ฉันไม่เคยต้องให้คำอธิบายแก่ใครเลย แต่คราวนี้ ฉันจะอุตส่าห์สักหน่อย เพราะสงสารเธอ เดี๋ยวจะถูกเมียเฆี่ยน”

“คุณเคยกับความประพฤติอย่างสัตว์ป่ามากเกินไปแล้วส่องสี” บันลือตอบ “ผมยังไม่เคยพบกับความป่าเถื่อนอย่างนั้น ผมกับแม่บ้านของผมอยู่กันอย่างมนุษย์ที่เจริญแล้ว ผมอยากจะถามคุณแต่เพียงว่า เมื่อผมแนะนำคุณกับ—ภรรยาของผมน่ะ จะให้ผมบอกเขาด้วยไหมว่า ครั้งหนึ่งผมเคยเป็นผัวคุณ?”

บันลือไม่มีโชคดีพอที่จะเห็นว่า คำพูดของเขาตั้งแต่ต้นจนปลายประโยคได้ทำให้สีหน้าของส่องสีแดงขึ้น แล้วก็เขียวลง แล้วก็แดงขึ้นอีก หลายครั้งส่องสีเป็นผู้ไม่เคยคำนึงว่าผู้ใดมีความคิดเห็นในเรื่องตัวหล่อนไปในแง่ใด เพราะเหตุอย่างไร แต่หล่อนมิใช่เป็นผู้ไม่รู้จักโกรธ เมื่อถูกประมาทต่อหน้า หรือเมื่อมีผู้เล่าคำครหานินทาที่มุ่งหมายมาถึงตัวหล่อนให้หล่อนฟัง อย่างไรก็ตามหล่อนสำนึกกันว่าการแสดงความโกรธออกไปบัดนี้ จะเป็นการสารภาพให้บันลือรู้ว่า เขาตีจุดอ่อนแอของหล่อนถูกอย่างถนัดที่สุด จึงตอบในเสียงหัวเราะอย่างท้าทาย

“บอกก็ได้ ถ้าไม่กลัวเขาหึง”

​“กลัวน่ะไม่กลัว แต่ถ้าเขาไม่หึงเขาก็ไม่ใช่เมียผม ก็อย่างเดียวกับผัวใหม่ของคุณ ถ้าเขารู้ว่าคุณมาอยู่กับผมที่นี่เขาไม่หึง เขาก็ไม่ใช่ผัวคุณ เว้นเสียแต่ว่า เขารู้แล้วว่าเมียของเขาน่ะเหลือขอ ก็อาจจะแกล้งทำเป็นวัวเป็นควายก็ได้กระมัง”

เขาหยุดเมื่อรู้สึกว่าได้พูดพอแก่ความต้องการและสมกับความกระหายแล้ว โดยความรู้สึกนี้เองความสลดใจเกิดขึ้นแก่เขา เหตุใดหญิงนี้จึงพาตัวของหล่อนมาที่นี่ และก่อกวนความคิดของเขาให้เป็นไปในทางหยาบและทางร้ายจนเขาเกือบจะลืมความเป็นสุภาพบุรุษในตัวเขาเสียสิ้น เขารู้สึกสังเวชหล่อน และสังเวชตัวเองด้วย

“ถึงยังไง” เขาพูดขึ้นอีก “ผมถือว่าคุณเป็นแขกของผม และแม่บ้านของผมก็จะถืออย่างนี้เหมือนกัน จนใจว่าคุณมาเขาไม่รู้ตัว อาจจะหาความสะดวกสบายให้ไม่พอ”

“ก็ฉันบอกคุณนั่นมาแล้วนี่นา” ส่องสีตอบ เสียงยังมีกังวานสั่นเล็กน้อยด้วยฤทธิ์โทสะที่หล่อนพยายามระงับไว้ “อะไรก็ได้ ขออย่างเดียวอย่าปล่อยให้เสือกินฉันเท่านั้น จะอนุญาตให้ฉันเหยียบหัวกระไดเรือนเธอได้หรือยังล่ะ ?”

“เชิญ” บันลือตอบ ทำท่ารอจะให้หล่อนออกเดิน

​ในระหว่างทางยาวไม่เกินหนึ่งเส้น ความคิดของบันลือแล่นไปอีกไกล แต่มิใช่ความคิดที่แล่นโดยรู้ที่หยุดที่พักที่หมาย ตรงกันข้าม เป็นความคิดที่วกวน ยอกย้อน มีลักษณะเป็นปัญหาที่ทำจิตใจของบันลือหงุดหงิดยิ่งขึ้น แต่เมื่อเขามาใกล้จะถึงบันไดเรือน พร้อมกับที่แสงไฟอันแจ่มจ้าส่องถึงตัวเขาและถึงหญิงที่เดินมากับเขาได้ถนัด ความคิดที่เป็นอุบายแยบยลดีข้อหนึ่งได้เกิดขึ้น และทำความพอใจให้เขาทันที

ภรณีนั่งหันหลังให้บันได ไม่ได้เหลียวซ้ายแลขวา จนบันลือพาส่องสีเข้าไปใกล้จะถึงตัวหล่อน และเจริญได้ลุกขึ้นยืนในท่าเกียจคร้านเล็กน้อย เช่นเดียวกับที่บันลือกำลังสงสัยว่า หล่อนจะแสดงกิริยาท่าทางอย่างใด เขายังไม่เคยเห็นท่าของหล่อนในเวลาที่ทำหน้าที่รับแขก ภรณีก็สงสัยว่าเขาจะแสดงท่าทางต่อหล่อนอย่างใด ครั้งนี้เป็นครั้งแรกที่ภรณีจะพบกับผู้ที่อยู่ในวงสมาคมเดียวกับบันลือ ในฐานะที่ภรณีเป็นภรรยาของเขา

หล่อนขยับตัวช้า ๆ ในท่าเตรียมต้อนรับคอยที่อยู่ บันลือพูดว่า

“อาภร นี่คุณส่องสี—นี่ภรรยาผม”

​สายตาของหญิงทั้งสองประสานกันอยู่ขณะจิตหนึ่ง ในเชิงประมาณกำลังแห่งกันและกัน แล้วภรณีพูดพร้อมกับที่ลุกขึ้นพ้นเก้าอี้

“เชิญนั่งซีคะ”

หล่อนพูดสืบไปพร้อมกับนั่งบนเก้าอี้ตัวเก่าของหล่อนนั่นเอง เมื่อส่องสีได้นั่งลงบนเก้าอี้ที่บันลือเลื่อนให้แล้ว

“หนทางน่ากลัวหน่อยนะคะ เมื่อหัวค่ำรู้สึกว่ามืดเหลือเกิน เดือนเพิ่งขึ้นเมื่อครู่นี้เอง”

“มืดเป็นบ้าเลย แล้วประเดี๋ยว ๆ ก็ดูเหมือนจะลงดิ่ง รู้สึกว่าคอจะหักตายสักร้อยหน”

“แต่ที่จริง ไม่มีทางที่ลงมาก ๆ ยังงั้นเลย ไอ้เงาต่าง ๆ มันลวงตา” เจริญพูดแกมหัวเราะ “เข้าใจว่าเป็นนาทั้งนั้นไม่ใช่หรือ” เขาถามบันลือ

“เกือบตลอดทางที่มาเป็นนา เว้นแต่ตอน ๑๐ กิโลไปจากบ้านเรานั่นแหละ เราผ่านเข้ามาในป่าละเมาะมั่ง ป่าไผ่มั่ง เวลากลางวันที่ตรงนั้นงามน่าดูมาก”

“เก้งมีไหม ?”

“ไม่ค่อยชุม สู้ป่าลึกเข้าไปทางนี้ไม่ได้ แต่กระต่ายละก็ที่ไหน ๆ ก็มี”

​ภรณีลุกจากที่นั่ง ความรู้สึกต่อหน้าที่ ๆ หล่อนจะต้องรับผิดชอบ ทำให้หล่อนไม่เป็นสุข หล่อนพูดว่า

“ขอโทษนะคะ ดิฉันต้องไปดูอะไรทางโน้น คนใช้ที่นี่ยังไม่ค่อยจะคล่อง” หล่อนออกเดิน แต่แล้วก็หันมาทางส่องสี “คุณจะอาบน้ำเสียก่อนหรือรับประทานอาหารก่อน ? คุณพี่ ของอยู่ในห้อง—คุณผู้ชายแล้วค่ะ”

“ฉันน่ะ ไม่ต้องเป็นห่วงหรอก อะไรเมื่อไหร่ ยังไงก็ได้ ไม่ได้ตั้งใจมาเป็นแขก” เจริญตอบ

ส่องสีดูหน้าบันลือ และถามว่า

“ฉันจะต้องพูดซ้ำอีกไหมว่า อะไรไม่สำคัญทั้งนั้น ขออย่างเดียวอย่าให้เสือกิน ?”

“ที่นี่มีเสือปลาย่องเข้ามากินไก่บ่อย ๆ” ภรณีพูดพร้อมกับยิ้มน้อย ๆ แล้วหล่อนก็เดินห่างไป

บันลือลุกขึ้นอีกคนหนึ่ง และกล่าวแก่แขกทั้งสอง

“ขอโทษนะ รับแขกกันเองก่อน”

เขาเดินมาทันภรณีโดยเร็ว และพูดทั้งที่หล่อนยังมิได้หันหน้ามาทางเขา

“จะให้ส่องสีนอนที่ไหน ?”

​“ในห้องใหญ่” หล่อนตอบเรียบ ๆ

“ห้องไหน ?” เสียงของเขาค่อนข้างห้วน

“ห้องที่ดิฉันนอน”

“ให้นอนในห้องเด็ก ๆ” เขาสั่งอย่างเด็ดขาดสีหน้าบึ้ง ทำให้ภรณีประหลาดใจ นี่เขามาโกรธหล่อนเรื่องอะไรกัน

“เด็ก ๆ แกหลับกันหมดแล้ว” หล่อนตอบ

“หลับก็อุ้ม ฝากเด็กนอนในห้องใหญ่ ให้ส่องสีอยู่ในห้องเด็ก จัดอะไรให้ดีขึ้นได้ก็จัด จัดไม่ได้ก็แล้วไป เราไม่ได้เชิญให้เขามา”

“ถ้าถึงพรุ่งนี้ ก็พอจะจัดได้ แต่คืนนี้ ถ้าดิฉันนอนเสียในมุ้งเด็ก ๆ กับแม่พวง ให้—นางสาวคนนั้น–”

“เขาไม่ใช่นางสาว เขาเป็นนาง” บันลือขัดขึ้น น้ำเสียงห้วนเกือบเท่ากระชาก แล้วจึงค่อยเรียบลง “เขาจะเดินทางไปเยี่ยมผัว แล้วเกิดวิตถารมาแวะเสียที่นี่ นึกว่าเจริญเล่าให้ฟังแล้วอีก”

“ยังไม่ทันได้พูดอะไรกันกี่คำ” ภรณีตอบ “มุ้ง ดิฉันกำลังจะพูดเรื่องคืนนี้ไม่มีมุ้ง—”

“ต้องมี มุ้งบ้ามุ้งบออะไรก็ต้องมี ไปถามที่นมเคยซื้อแจกคนงานไม่รู้ว่ากี่สิบหลัง บอกนมว่าให้หามุ้งมาหลังหนึ่งให้ได้”

​เขาเดินเฉียดหล่อนลงส้นปัง ๆ เข้าไปในประตูห้อง และกระชากกลอนประตูทางด้านที่เปิดออกทางห้องหนังสือโดยแรง โดยอาการดังนี้เขาทิ้งรอยรองเท้าไว้ในห้องนอนของภรณี เป็นปื้นสีดินยาว ๆ ไปตลอดทาง หล่อนมองตามเขาด้วยความ ๆ งงงวย นี่เป็นครั้งแรกที่หล่อนเห็นบันลือแสดงความฉุนเฉียวขึ้น ๆ ลง ๆ อย่างไม่เข้าเรื่อง แต่หล่อนนึกขันมากกว่านึกเคือง ที่จริงหล่อนพอใจเห็นเขาในอาการเช่นนี้เสียดีกว่าที่จะต้องทนความสุภาพ แต่เคร่งเครียดห่างเหินเป็นคนอื่นต่อหล่อน เหมือนดังที่เคยต้องทนอยู่เป็นธรรมดาทุก ๆ วัน

ส่วนบันลือ เมื่อมาถึงโต๊ะเขียนหนังสือแล้ว ความพอใจปรากฏบนสีหน้า หยิบกระดาษและปากกาเขียนชื่อจิตราและตำบลที่อยู่ของหล่อนแล้วเขียนข้อความต่อไป

“ต้องมาทันที มิฉะนั้นจะเกิดยุ่ง” เขาขยับจะเขียนชื่อของเขาลงในท้ายความ แล้วนึกขึ้นได้ว่าจิตราอยู่ในภาวะที่ไม่ควรได้รับความตื่นเต้นในทางร้าย เนื้อความสั้น ๆ ดังที่เขาเขียนนี้ จะทำให้หล่อนเสียขวัญได้โดยง่าย จึงเพิ่ม “เจริญถึงเรียบร้อย ทุกคนสบาย แต่สัตว์ประหลาดทำเหตุ”

​เขาชั่งน้ำหนักแห่งข้อความเหล่านั้น จิตราจะตกใจบ้าง แต่หล่อนจะอุ่นใจพอในเรื่องความปลอดภัยของสามี และของคนอื่น ๆ แล้วความอยากรู้อย่างรุนแรงจะทำให้จิตราเร่งรีบจับรถไฟขบวนพรุ่งนี้มาแก้ความยุ่งให้บันลือได้ ตามที่เขาต้องการ

เขานึกสนุกจนต้องยิ้มกับตัวเอง วางกระดาษที่เขียนแล้วแอบไว้ก่อน และตั้งต้นเขียนจดหมายอีกฉบับหนึ่ง

เขาเขียนเร็วมาก เพราะรู้สึกเป็นห่วงแขกทั้งสองไม่น้อย แต่เขาจำเป็นต้องเขียนเดี๋ยวนั้น เพราะจะต้องมอบหมายกับนายนพให้เสร็จไปในคืนนี้ ก่อนที่นายนพจะนอนเสีย ผู้ที่จะรับจดหมายคือมุกดา เนื้อความในจดหมายเป็นเรื่องชวนให้มุกดามาเที่ยวพร้อมทั้งสามีและบุตร รวมทั้งน้องสาวและน้องเขยหรือใครอีกก็ตามที่มุกดาต้องการจะให้มาด้วย เขามิได้ให้เหตุผลที่ทำให้เขานึกอยากให้พี่น้องของเขามาเที่ยว บอกแต่เพียงว่าเขาคิดถึงและอยากให้มาเร็วที่สุด เท่าที่มุกดาและคนอื่นจะเตรียมตัวได้ทัน เพราะถ้าช้าไปกว่านี้เพียง ๒–๓ วันเท่านั้น ทางรถที่เขาใช้อยู่จะเป็นทางที่ใช้ไม่ได้ด้วยเหตุที่จะกลายเป็นทางเลนเมื่อฝนชุกขึ้น และผู้ที่ต้องการจะมาเยี่ยมบันลือ จะต้องรอไปจนถึงฤดูแล้ง ซึ่งหมายความว่ารอไปอีกถึง ๔–๕ เดือน

​เขาไม่สงสัยเลยว่า จดหมายของเขาจะไม่ทำให้ความปรารถนาของเขากลายเป็นความสำเร็จขึ้นโดยเร็ว ถึงแม้จะไม่เป็นความสำเร็จขึ้นโดยสมบูรณ์ ก็ต้องเป็นความสำเร็จส่วนหนึ่ง แต่ไหนแต่ไรมา ความปรารถนาของบันลือมีน้ำหนักเกือบ ๆ จะเท่าอำนาจกฎหมายสำหรับพี่น้องของเขา นอกจากนี้การที่บันลือทำตัวเป็นผู้พอใจอยู่ในชนบท มากกว่าอยู่ในกรุงเทพฯ ได้เป็นเรื่องที่ทำให้วงศ์ญาติของเขาพิศวงนักหนา และที่อยู่ของเขา ความเป็นอยู่ของเขาในชนบท ก็เป็นเครื่องเร้าความอยากรู้อยากเห็นแห่งวงศ์ญาติเหล่านั้นยิ่งนัก

เมื่อบันลือถือร่างโทรเลข–และซองจดหมายที่มีตัวหนังสือแดงเขียนว่า ‘ด่วน’ กลับออกมาที่หน้าเรือน เขาเห็นเจริญและส่องสีรับประทานอาหารอยู่ด้วยกัน และภรณีนั่งอยู่ด้วย เขาถามเจ้าหล่อนผู้นี้ว่า “นมไปแล้วหรือยัง ?”

“ไปแล้ว แต่ประเดี๋ยวจะมา”

“ไปธุระเรื่องที่เราพูดกันน่ะรึ?”

“ค่ะ”

บันลือนั่งลงบนเก้าอี้ตัวหนึ่ง เจริญพูดว่า

“กันกำลังบอกกับภรว่า อาหารที่นี่ดีเกินไปสำหรับบ้านป่า”

​“ที่ไหนมีปัญญา ที่นั่นก็มีสิ่งที่เราต้องการ”

บันลือตอบพร้อมกับหัวเราะเบา ๆ

“แล้วก็ ที่ไหนมีความรัก ที่นั่นก็เป็นบ้าน” เจริญเสริม พร้อมกับมองมาทางภรณี

“อกจะเป็นลมตาย !” ส่องสีร้องขึ้น “ไอ้พรรค์นี้ฉันนึกว่ามันมีแต่ในหนังสือ”

“อ้าว ก็หนังสือเกิดจากอะไร ก็เกิดจากคนไม่ใช่รึ ?” เจริญถาม

“ถูกละ” บันลือกล่าว “แต่คนที่กร้านต่อชีวิตเสียแล้ว ก็เชื่อสิ่งที่ดี ๆ ในหนังสือไม่ได้ เห็นว่าเกินความจริงไป ส่วนคนที่ยังอ่อนต่อชีวิต ก็เชื่อสิ่งร้าย ๆ ที่พบในหนังสือไม่ลงเหมือนกัน กลับหาว่าที่เขียนหนังสืออย่างนั้นเป็นคนใจต่ำ เห็นแต่ส่วนที่ต่ำของมนุษย์”

หญิงทั้งสองนึกออกรับคำพูดของบันลือคนละครึ่งประโยค ภรณีออกรับแล้วก็เก็บความคิดไว้แต่ในใจ ส่วนส่องสีถามว่า

“ตัวคนที่พูดเองล่ะเป็นคนชนิดไหน ? ชนิดแรกหรือชนิดหลัง ?”

​“ไม่เป็นทั้งสองชนิด” บันลือตอบ “ผมยังไม่ใช่คนที่กร้านต่อชีวิตจนเหลือเกิน แต่ก็รู้จักโลกพอที่จะรู้ว่ามันอมเอาความเลวทรามร้ายกาจไว้มากต่อมาก”

“แล้วฉันล่ะ ฉันเป็นคนชนิดไหน ?”

“เอ๊ะ ! ข้อนั้นคุณควรจะรู้ดีกว่าผมนี่”

“ถ้าฟังตามเสียงที่คุณพูดเมื่อตะกี้ละก็ คุณเป็นคนชนิดแรก” เจริญกล่าวพร้อมกับหัวเราะ เขารู้สึกว่าส่องสีเป็นคนแปลกคนหนึ่งในจำนวนคนแปลก ๆ หลายคนที่เขาเคยพบ และนึกสนุกอยากดูความแปลกของหล่อนให้มากขึ้นอีก

เจ้าหล่อนตอบคำของเขาโดยทันที “ส่วนคุณก็เป็นคนชนิดหลัง” แล้วพูดต่อไปโดยเร็ว “อยากรู้จักภรรยาของคุณจริง แต่งงานแล้วไม่ใช่หรือคะ คุณน่ะ ? ถ้าจะแต่งใหม่ ๆ เสียด้วยซิ”

เจริญหัวเราะอย่างอารมณ์ดี เขาบอกจำนวนปีและเดือนที่เขาแต่งงานแล้วแก่หล่อน และบอกจำนวนลูกที่เขามีอยู่แล้ว และกำลังจะมีอีกด้วย บันลือนึกขึ้นอยู่ในใจ โลกนี้จะว่าแคบก็แคบนักหนา แคบจนกระทั่งส่องสีกับเขาต้องมานั่งอยู่ห่างกันเพียงระยะไม่ถึงหนึ่งศอก แต่จะว่ากว้างก็กว้างเหลือเกิน ถึงกับส่องสีไม่รู้ว่าเจริญเป็นสามีของจิตรา

 

๒๕


​สหายเป็นมิตรของคน (ที่) มีธุระเกิดขึ้นเนือง ๆ

สหายทั้งหลาย เมื่อความต้องการเกิดขึ้น ย่อมนำมาซึ่งสุข (แก่สหายผู้ซึ่งมีความต้องการ)

 


อีกครั้งหนึ่งบันลือมาเดินเตร่อยู่บนชานสถานีคอยเวลาที่รถไฟจะมาถึง นายสถานีทักเขาว่า “หมู่นี้แขกมากจริงครับ” เขาหัวเราะและตอบ “แล้วยังจะมีมาอีกเรื่อย ๆ”

เมื่ออยู่แต่ลำพังคนเดียวแล้ว เขารำพึงว่าเขาได้รบกวนจิตราอย่างน่าที่จะให้หล่อนโกรธและติเตียนได้อย่างรุนแรง เขาได้ทำไปด้วยความความเห็นแก่ตัวอย่างร้ายกาจ เพราะฉะนั้นเขาเตรียมพร้อมที่จะรับคำติเตียนของจิตราอย่างหน้าชื่นทุก ๆ คำ เขาเคยล้อจิตราหลายครั้งในเรื่องความโอบอ้อมอารีของหล่อน เขาถามหล่อนว่าเมื่อหล่อนช่วยเหลือผู้หนึ่งผู้ใด หล่อนแน่ใจหรือว่าความกรุณาเป็นเครื่องชักจูงให้หล่อนช่วย มิใช่ความอยาก​ได้หน้าอันเกิดแก่สัญชาตญาณความอยากอวดเป็นเหตุกระตุ้นเตือนให้หล่อนทำ จิตราโกรธจัดทุกคราวที่ถูกเขาถามเช่นนี้ หล่อนว่าเขาว่าเป็นผู้หามนุษยธรรมมิได้ จึงไม่เชื่อในมนุษยธรรมที่มีในมนุษย์ทั้งหลาย มาคราวนี้เขาเองต้องเรียกร้องเอาความโอบอ้อมอารีของหล่อนมาเพื่อแก้ความยุ่งยากให้แก่ตัว

เขาเป็นชายที่เคยมีวิจารณญาณฉับไว และแม่นยำรวดเร็วในการตัดสินใจเด็ดขาดและถูกต้องตามทางที่ควร แล้วกระทำไปตามที่ตัดสินไว้ โดยปราศจากความพิทักพิพ่วนรีรอลังล การกระทำของเขาทุก ๆ อย่าง ทั้งในส่วนที่เกี่ยวแก่ตัวเองผู้เดียว ในส่วนที่เกี่ยวแก่วงศ์ญาติ ในส่วนที่เกี่ยวแก่สังคม ย่อมดำเนินไปในทางตรง ทางสะดวก ทางง่าย อันเป็นทางที่ผู้มีปัญญาเฉียบแหลมย่อมเลือกใช้ด้วยกันทุกคน มิใช่ทางที่วกวนขยักขย้อน อ้อมค้อม ยุ่งยาก อันเป็นทางที่ผู้มีปัญญาน้อย มีความสงสัยเป็นเจ้าเรือนมักจะเลือกนำมาใช้เสมอ แต่บัดนี้ เขาเริ่มจะต้องผจญกับความเคลือบแคลงในการตัดสินใจของตนเอง สิ่งหนึ่งในตัวเขากระซิบบอกเขาว่า การตัดสินใจของเขาในเรื่องทั้งหมดก็เหมาะเจาะถูกต้องดีดอก แต่ในเรื่องสตรี—บันลือรู้สึกความร้อนอย่างร้อนระอุเกิดขึ้นในตัว เป็นความร้อนด้วยฤทธิ์แห่งความโกรธและความอาย

​บันลือเคยผิดมาครั้งหนึ่งเมื่อเขารักส่องสีถึงขนาดแห่งความลุ่มหลง นั่นเป็นเรื่องที่ล่วงไปนานเต็มทีแล้ว นานจนเขาแกล้งทำลืมเสียได้บ่อย ๆ–ความลืมเป็นยาดับอายของผู้ที่มีนิสัยหยิ่ง ในทุก ๆ สิ่งที่มีอยู่ในตัว เช่นบันลือ—แต่เรื่องใหม่ที่เกิดขึ้นและเป็นอยู่ในระยะ ๒–๓ เดือนหลังนี่เล่า ? เมื่อเขาตัดสินใจจะแต่งงานกับภรณี เขายึดหลักความจริงเกี่ยวแก่การครองชีพโดยสุขสบาย เหมาะสมแก่ความต้องการแห่งธรรมชาติของชีวิต และถูกต้องตามความนิยมแห่งสังคมเป็นเครื่องประกอบแนวทางวินิจฉัย ครั้นเมื่อการเป็นไปตามที่เขาตกลงใจแล้ว เหตุไฉนเขาจึงไม่ปฏิบัติต่อภรณีและต่อตัวเองตามทางที่ตรงที่ถูกที่ง่ายอันเป็นทางที่เขาเคยใช้ในภรณีทั้งปวง ? เหตุไฉนเขาไม่ถือเอาหล่อนเป็นประโยชน์แก่เขาเท่าที่ควรจะเป็นได้ แล้วใช้หล่อนไปด้วยรักหล่อนไปด้วย ขันหล่อนไปด้วย สมเพชหล่อนไปด้วย เหมือนดังที่ชายธรรมดาพึงปฏิบัติต่อหญิงธรรมดาทั่วไป ? เหตุผลกลใดเขาจึงละโมบมาก ทะยานใจหวังจะผูกขาดตัดทอนเอาตัวของหล่อนใจของหล่อน รวมทั้งชีวิตและดวงจิตของหล่อนในปัจจุบัน ในอนาคต รวมทั้งในอดีตเป็นของเขาอย่างเด็ดขาดแต่ผู้เดียวโดยสิ้นเชิง ? เหตุผลกลใดเขาจึงปล่อย​ให้ความเชื่อในเหตุนิดเดียวซึ่งเขาเองก็ไม่แน่ใจนักว่า มันเป็นความเชื่ออันแท้จริงหรือเป็นแต่เพียงความสงสัย มากีดกั้นเขาไว้จากประโยชน์ที่เขาควรจะได้จากหล่อน ?

เสียงหวูดรถไฟดังขึ้น บันลือถอนใจอย่างค่อยรู้สึกสบาย เขาต้องออกจากบ้านมาตั้งแต่ก่อนค่ำเพราะต้องการจะตรวจดูทางว่าเสียหายไปอย่างไรบ้าง เนื่องจากที่ฝนได้ตกลงมาอย่างขนานใหญ่เกือบตลอดวัน เป็นการจำเป็นอย่างยิ่งที่เขาจะต้องระมัดระวังมิให้จิตราได้รับความกระทบกระเทือน และตรากตรำเนื่องจากการเดินทาง แต่ความเบื่อและความเหนื่อยใจเพราะเหตุที่ต้องมาคอยหล่อนนานนักก็ทำให้เขาอดมิได้ที่จะกระสับกระส่ายด้วยความรู้สึกรำคาญ

รถจักรและรถนั่งชั้น ๓ รวม ๓ คัน ผ่านหน้าเขาไป บันลือโดดขึ้นรถคันที่ ๔ เดินย้อนหลังไปเล็กน้อย เขาพบห้องโดยสารชั้นสองและชั้นหนึ่ง จิตราอยู่ในรถคันนี้ เขาจำหล่อนได้แต่ไกล ทั้งที่เห็นหล่อนแต่เพียงส่วนหลัง เขารู้ว่าหล่อนยืนใจเต้นคอยมองหาผู้ที่หล่อนรู้จัก เด็กหญิงแดงยืนเกาะมือคนใช้ผู้หญิงอยู่ตรงทางเดิน บันลือฉวยตัวเด็กขึ้นใส่บ่า แล้วเรียกชื่อมารดาของเด็กค่อนข้างดัง

“จิตรา ผมอยู่บนนี้แล้ว เที่ยวมองหาใคร?”

​หล่อนหดตัวกลับเข้ามาในหน้าต่างโดยเร็ว ก่อนที่จะออกวาจาอย่างใด บันลือพูดขึ้นอีก

“ผมจะกอดคุณจนหายใจไม่ออก ถ้าไม่กลัวยายแดงจะเก็บเอาไปฟ้องพ่อ ตาตุ๊ล่ะ ไปไหน ? โยเยใหญ่หรือเปล่า?”

เขาจูบเด็กหญิงที่แก้มทั้งสองข้างโดยแรง พร้อมกับพูดว่า “จูบลูกถูกแม่ ! น้องอยู่ไหนหนู ?”

จิตราหัวเราะออกมาได้ ความหงุดหงิดตื่นเต้นวิตกหายไปราวกับปลิดทิ้ง เพราะคำพูดและกิริยาของบันลือ

“ใครเขาจะหอบเอาเด็กสองขวบมาด้วย น่ากลัวออกจะตาย” หล่อนว่า

ไม่ใช่เวลาที่ควรโต้แย้งกับหล่อน บันลือจึงวางตัวเด็กหญิงไว้ริมที่นั่ง พลางถามหาสิ่งของที่จะต้องขนลงจากรถ

เขาจัดการกับของเหล่านั้นโดยเร็ว หลังจากนั้นเพียง ๓ นาที จิตราก็ยืนอยู่กับเขาและลูกของหล่อนบนชานสถานี

“หายกลัวหรือยัง ?” เขาถามหล่อน “แปลกจริง ผมเห็นผู้หญิงทุกคนกลัวเรื่องนั่งรถไฟเวลากลางคืน”

หล่อนทำตาคว่ำ “ฉันไม่ได้กลัวรถไฟหรอกย่ะ ฉันกลัวอ้ายอะไรที่มันทำให้ฉันต้องมาหรอก”

​“พูดดี ๆ หน่อย คุณขอรับ ไอ้อะไรที่มันทำให้คุณต้องมาน่ะ คือผมไม่ใช่หรือ?”

หล่อนหัวเราะกิ๊ก และเอื้อมมือมาลูบและบีบแขนเขา “ฉันหมายความถึงไอ้สิ่งที่มันทำให้เธอเรียกฉันมาอีกต่อหนึ่ง” หล่อนบอก

“มันเป็นอีขอรับ ไม่ใช่ไอ้” บันลือตอบพลางทำหน้าขรึม

“บอกมานะ อย่าโยกโย้ อัดใจจะระเบิดเสียหลายหนแล้ว ยุ่งก็ยังกับอะไรดี”

“ส่องสี เวลานี้เขามาพักอยู่กับผม”

จิตราอ้าปากค้าง “อะไรกัน ?” หล่อนพูดได้เพียงเท่านั้น

“แล้วรู้ไหมใครพาเขามา ? ผมบอกไปในโทรเลขแล้ว สัตว์ประหลาดทำเหตุ เขามากับม้าตัวทองของคุณ มาพร้อมกับภัสดาของคุณเมื่อวานนี้”

“อ๊ะ ยังไงกัน !”

“นั่นน่ะซิ อะไรกัน ยังไงกัน ทำไมกัน ? ผมถามตัวเองมาพักหนึ่งแล้วยังตอบไม่ถูก แต่ว่าเมื่อคุณมาเสียอีกคนหนึ่งแล้วเรื่องมันก็กลายเป็นไม่มีอะไร เพราะยังงั้นเราไปพูดกันในรถก็ได้ ขืนยืนอยู่อย่างนี้ ยายแดงแกจะเมื่อยแย่ อ้อ รีบบอกเสียอีก​อย่างหนึ่ง เจริญไม่ได้เป็นคนชวนส่องสีมา เขาชวนตัวเขาเอง แล้วเจ้าหมอนั่นก็ไม่มีปัญญาจะห้าม เพราะหมอเองก็ไม่รู้ว่าเขาเคยเกี่ยวข้องกับผมอย่างไร”

เขาโอบตัวเด็กขึ้นอุ้มอีกและชวน “ไปเถอะคุณทางข้างหน้ามืดหน่อยแต่ผมมีไฟฉาย หรือคุณจะถือเองจะได้ตามถนัด” เขาส่งไต้ไฟฟ้าให้หล่อน “เวลานั่งไปในรถยนต์ยิ่งมืดใหญ่ แต่รับรองได้ไม่มีอะไรน่ากลัวเลย นอกจากจะหวาดไปเอง ผมเตรียมที่นอนมาให้ตาตุ๊ด้วย คุณทิ้งแกไว้กับใคร”

“ฝากไว้กับคุณยาย” เขาร้องเอ๊ะ หล่อนจึงอธิบายต่อ “คุณยายน้อยน้องของคุณแม่”

บันลือตระเตรียมสำหรับความสะดวกสบายของจิตราอย่างรอบคอบ เขาจัดให้หล่อนนั่งบนพื้นรถ มีที่นอนทั้งอันเป็นที่รองและมีเบาะทั้งหนาทั้งใหญ่เป็นที่พิง เมื่อจิตรานั่งลงเรียบร้อยพร้อมกับร้องว่า “เอ๊ะ มันสบายเกินไปแล้ว” บันลือก็จับตัวเด็กหญิงให้นอนลงตรงหน้าหล่อน “อานั่งตรงนี้ หนูนอนกลาง” เขาบอกแก่เด็ก “หลับเลย หนูไม่ต้องกลัวอะไร” คนของจิตราอีกสองคนนั่งต่อไปทางท้ายรถ นายกับคนประจำรถอีกคนหนึ่งนั่งที่ข้างหน้า

​เมื่อรถแล่นอยู่ในทางเรียบร้อยแล้ว จิตราเริ่มเล่าถึงความฉุกละหุกและความลำบากต่าง ๆ ก่อนที่หล่อนจะขึ้นรถไฟมาได้ บันลือคอยระวังออกวาจาแสดงความปรานี่เห็นอกเห็นใจทุกคราวที่หล่อนเว้นระยะคำพูด เวลาล่วงไปเกือบครึ่งชั่วโมง จิตราจึงหยุดเล่า บันลืออดมิได้เต็มทีก็ถามออกไปว่า

“บ่นพอแล้วหรือขอรับ ?”

หล่อนทำเสียงเขียวตอบมาในทันใด “ซักเขาเองแล้วก็หาว่าเขาบ่น แล้วในที่สุดฉันก็ยังไม่รู้จนเดี๋ยวนี้ว่าคุณทำให้ฉันตาเหลือกแล่นมาถึงนี้ทำไมกัน”

“ถ้าคุณไม่มีปัญญาจะรู้ผมก็ไม่รู้เหมือนกัน ผมนึกได้อย่างเดียว หนามยอกต้องเอาหนามบ่ง”

“แปลว่าทั้งนี้ทั้งนั้นเธอซัดเจริญคนเดียว ?”

“เปล่า เปล่า” ปฏิเสธอย่างแข็งขัน “ผมไม่ได้ซัดว่าเป็นความผิดของเจริญ” เขาเอกเขนกคร่อมขาทั้งสองของเด็กหญิงผู้ซึ่งหลับสนิทเพื่อให้ตัวเขาอยู่ใกล้จิตราพอจะพูดกันได้ยินแต่เพียงระหว่างหล่อนกับเขา “แม่โฉมยงหล่อนบอกว่าหล่อนจะมา เจริญไม่รู้จะคัดค้านอย่างไรเช่นเดียวกับผม เจ้าหล่อนบอกว่าจะมาอยู่ด้วยสักอาทิตย์หนึ่ง ผมก็ไม่รู้ว่าจะปฏิเสธว่ายังไง”

​แล้วบันลือเล่าให้จิตราฟังถึงข้อความที่เขาได้สนทนากับเจริญในตอนก่อนที่ทั้งสองฝ่ายจะแยกกันไปนอนเมื่อคืนนี้ เจริญได้กล่าวถึงกิริยาที่ส่องสีได้ทอดท่าให้เขาทำความรู้จักกับหล่อน ด้วยสำนวนของชายที่รู้เชิงชั้นของหญิงเป็นอันดีแล้วก็ทำซื่อเดินไปตามเชิงของหล่อนโดยสุภาพ เพื่อจะดูให้เห็นเชิงที่ลึกล้ำไปกว่านั้น ทั้งนี้โดยไม่มีเจตนาอย่างอื่นนอกจากจะคิดถึงความสนุกชั่วคราวตามนิสัยของผู้ชาย “เผอิญพบเจ้าหล่อนชนิดส่องสี” บันลือเสริมพร้อมกับหัวเราะเบา ๆ แล้วก็สารภาพโดยไม่ได้ตั้งใจ “แต่ผมเองก็นึกไม่ถึงว่าส่องสีจะจุ้นจ้านถึงแค่นี้”

“แปลกจริงเทียว เจริญไม่รู้จักกับส่องสี” จิตราปรารภ “ฉันเคยชี้ให้ดูไม่รู้ว่ากี่หน แล้วเวลารู้แล้วว่ายังไงมั่ง?”

“ผมเชื่อว่าจนเดี๋ยวนี้ก็ยังไม่รู้ ผมไม่ได้บอกอยากเซ่อ ผมก็แกล้งปล่อยให้เซ่อต่อไป”

“แล้วภรล่ะรู้ไหม ? เขาว่ายังไงมั่ง?”

“คนนั้นผมเดาไม่ถูกว่าเขารู้หรือไม่รู้ ผมอยากจะถามคุณเหมือนกัน เขารู้เรื่องของผมที่เกี่ยวกับเรื่องเมียคนก่อน ๆ มากน้อยสักแค่ไหน”

“นั่นฉันก็ไม่รู้เขาเหมือนกัน เพราะเขาไม่เคยพูดกับฉันเลยสักคำเดียว ที่จริงฉันเห็นภรเป็นผู้หญิงที่แปลกคนหนึ่ง ​ผู้หญิงอื่น ๆ ที่ฉันเคยเห็นมาน่ะ เขาต้องอยากรู้อยากฟังเรื่องของผู้หญิงทุกคนที่เคยเกี่ยวกับตัวหรือกับคู่รักของเขามาก่อนตัวเขา บางคนเมียเขาตายแล้วยังหึงก็มี ส่วนแม่ภรไม่เห็นมีไอ้พรรค์นั้นเสียเลย เรื่องอื่นยังเคยถามเคยซัก เช่นเธอมีพี่น้องกี่คน ใครเป็นยังไง อยู่ที่ไหน และอะไรต่ออะไรอีก แต่เรื่องเมียคำเดียวไม่เคยออกจากปากเขา”

จิตราหยุด แล้วพูดต่อไปเมื่อเห็นบันลือนิ่งอยู่

“แต่แกจะรู้แล้วหรือยังไม่รู้ก็ตามเถอะ เราควรจะต้องบอกแกเสียมันเป็นการแสดงความบริสุทธิ์ใจดีที่สุด”

“ความบริสุทธิ์ !” บันลือหัวเราะ แล้วพูดด้วยเสียงชนิดที่เรียกว่าทีเล่นทีจริง “พอคุณมาถึงเสียแล้ว อะไรที่มันดำ ๆ ด่าง ๆ อยู่มันก็กลายเป็นบริสุทธิ์ขึ้นมาได้เอง”

“แปลกนี่” จิตราตอบตามน้ำเสียงของเขา “ฉันเป็นพระเจ้าหรือจะเอาความบริสุทธิ์เที่ยวแจก” แล้วหล่อนนึกถึงความเหนื่อยที่ได้รับเมื่อตอนต้นแห่งวันนี้ ก็ปรารภด้วยความเคืองใจ “บ้าจริงเทียว คน ๆ หนึ่งเกิดอยากจะทำวิตถารแล้วก็มาเดือดร้อนถึงเรา อยากรู้นักแม่โฉมเอกเขานึกยังไง จะตามมาหึงเมียเธอยังงั้น ? บ้า ผัวของตัวก็มี ยังจะเที่ยวตามหวงผัวเก่า ฉันว่าเธอต้องพูดกับภรเสียให้เข้าใจนะ ไม่ยังงั้นจะ​เดือดร้อน คนอย่างยายภรแกจะเข้าใจวิธีของแม่ส่องสีได้ยังไง เดี๋ยวแกก็จะเกิดหึงขึ้นมามั่งเท่านั้น”

บันลือถอนตัวจากท่าเอกเขนก ความจริงอย่างหนึ่งที่แฝงอยู่ในใจปรากฏแก่ใจอย่างจะแจ้ง ถ้าเขาอาจจะบอกแก่ภรณีได้ด้วยอาการที่เขากอดหล่อนไว้ในวงแขน และกระซิบแก่หล่อนว่า “ภรจ๋า ส่องสีคือภรรยาของฉันที่เลิกกันไปหลายปีแล้ว ฉันไม่เข้าใจว่าเขามาที่นี่ทำไม แต่ฉันก็ไม่ต้องการจะเข้าใจอะไรของเขา เขามาอย่างแขกมาขอพัก เราก็รับเขาอย่างเราเป็นเจ้าของบ้าน” ถ้าเขาอาจทำดังนี้ การกระทำของส่องสีจะไม่เป็นความสะดุ้งสะเทือนหรือเป็นภาระแก่เขาเลย

“ตัวเขาเองน่ะ เขาเคยมีคู่รักมั่งหรือเปล่า ?” เขาถามขึ้นในเสียงหัวเราะเรื่อย ๆ พร้อมกับสะบัดแขน ๒–๓ ครั้งคล้ายกับว่าสนใจที่จะแก้เมื่อยให้ตัวเองมากกว่าอย่างอื่น

“อย่างที่เรียกว่าคู่รักจริง ๆ จัง ๆ น่ะเชื่อว่าไม่เคย ถ้าอย่างที่มาวอ ๆ แว ๆ กันประเดี๋ยวประด๋าวละก็ไม่ได้ ผู้หญิงทุกคนแหละพอรุ่นสาวขึ้นมาก็ต้องมีไอ้เรื่องพรรค์นี้”

“ถ้ายิ่งเป็นคนสวยอย่าง—”

“แม่ภร—”

“โอ๊ะ ไม่ใช่อย่างจิตรา—”

​“เธอพูดอะไรโดยไม่แขวะฉันมั่งได้ไหม บันลือ ? เมียของเธอสองคนสามคนสวยทั้งนั้นทำไมต้องมาเอาฉันเป็นตัวอย่าง ? คนที่หนึ่งเมื่อเธอจรดเข้าไปที่เขา เธอก็รู้ว่ามีคนเขาจ้องอยู่ก่อนเธอไม่รู้ว่ากี่สิบคน—”

“แต่พอเงาของผมผ่านเข้าไปเท่านั้น” บันลือต่อพร้อมกับหัวเราะด้วยเสียงค่อนข้างดัง “คนอื่น ๆ ก็เท่ากับไม่มีตัวอยู่ในโลก นี่เป็นความจริง คุณจะปฏิเสธไม่ได้เป็นอันขาด”

“โอ๊ย ใครจะไปปฏิเสธก็เพราะว่าเพียงแต่เงาของเธอเท่านั้น ก็ลบคนออกไปจากโลกได้หมด เธอถึงได้อยู่กับส่องสียืดยาวถึง ๓ เดือน—”

“แต่เราไม่ได้เลิกจากกันเพราะมีคนอื่นเข้ามาแทรกนะ—”

“ไม่มีก็เหมือนมี เพราะถ้าส่องสีไม่แน่ใจว่าเขาจะต้องการผู้ชายสักกี่ร้อยคนเขาก็หาได้ เขาก็คงไม่ทิ้งเธอง่าย ๆ เหมือนอย่างนั้น แล้วกี่วันต่อจากที่เขาโกรธกับเธอเขามีคนควงใหม่แล้ว เธอจำได้ไหมล่ะ ?”

น้ำเสียงจิตราแสดงความเคืองและหมั่นไส้อย่างรุนแรง เป็นเหตุให้บันลือหัวเราะด้วยความขันอย่างจริงใจ เขารู้ว่าจิตราไม่เคยลืมข้อที่เขาไม่เชื่อฟังคำตักเตือนของหล่อนในครั้งกระโน้น ​เช่นเดียวกับเขาไม่เคยลืมว่าเขาได้พ่ายแพ้แก่จิตราอย่างราบคาบ แต่เฉพาะคืนนี้ เขารู้สึกประหลาดใจตัวเองที่คำพูดของจิตราอันเกี่ยวกับความสัมพันธ์และความแตกแยกระหว่างเขากับส่องสี มิได้ทำความเคียดแค้นเจ็บอายให้แก่เขา เหมือนดังที่เคยเป็นในกาลก่อน

“ผมเสียใจเสียแล้วที่ผมโทรเลขเรียกคุณมาให้ลำบากลำบนเปล่า ๆ” เขาพูดอย่างสงบเสงี่ยม “ผมควรจะพาส่องสีหายเข้าป่าไปสักสามวัน แล้วก็เกณฑ์ให้ไปหย่ากับผัวภายในหนึ่งอาทิตย์มันถึงจะหายกันกับคราวที่แล้วมา”

หล่อนรู้ว่าเขาแกล้งพูดก็แกล้งตอบเพื่อให้พอกัน “ดีนักเชียว ฉันจะได้จัดการให้ยายภรฟ้องหย่าเอาสมบัติของเธอเสียสักหนึ่งในสาม”

“เพื่อว่าแม่ภรจะได้เอาสมบัติไปเลี้ยงคนรักเก่า ๆ ที่เงาของผมลบออกไปจากโลกยังงั้นหรือ ? ท่าไม่เลวนัก เขาว่าประวัติศาสตร์ต้องซ้ำรอยตัวเองเสมอ ผมเป็นคนอายุยังไม่ถึงสามรอบ ประวัติของผมจะซ้ำรอยอีกก็น่าสนุกดี”

จิตรารู้สึกสะดุดใจด้วยน้ำเสียงของเขาซึ่งเป็นเสียงหัวเราะ แต่ก็มีกังวานประหลาดพิกลอย่างไรอยู่ หล่อนสงสัยว่าเขาโกรธ​แต่ทายไม่ได้ว่าเรื่องอะไร ถึงกระนั้นหล่อนก็โกรธเขาขึ้นมาบ้างแล้ว และอยากจะแกล้งว่าเล่นให้พอใจหล่อน

“เธอน่ะเป็นโรคนึกว่าคนในโลกนี้ชั่วชาติเหมือนกันทุกคน สำหรับเธอ ตัวอย่างของผู้หญิงก็คือแม่ส่องสี ตัวอย่างของผู้ชายก็คือตัวเธอ ฉันจะบอกให้ว่าเธอเข้าใจผิด ถ้าภรแกมีคู่รักของแกอย่าว่าแต่เธอเป็นแค่เธอ ต่อให้วิเศษกว่าเธออีกร้อยเท่าก็ไปเอาแกมาแต่งงานด้วยไม่ได้ เธอนึกว่าผู้หญิงทุกคนเขาเห็นแก่เงิน เห็นแก่ความโก้เก๋อย่างเดียวหรือ ? ความบริสุทธิ์ ความซื่อ ความสัตย์ผู้หญิงไม่รู้จักว่าเป็นยังไง ?—”

“เดี๋ยวก่อน เดี๋ยวก่อน” บันลือขัดอย่างวิงวอน “นี่คุณปรักปรำผมเปล่า ๆ แท้ ๆ ตัวอย่างของผู้หญิงคือจิตรา ผมเคยพูดอย่างนี้มากี่หนแล้ว แม้แต่จะหาเมียผมก็บอกว่าอยากได้อย่างคุณ สำหรับผม ส่องสีเป็นตัวอย่างของผู้หญิง !? นี่คุณเอาที่ไหนมาว่า แต่คนที่เป็นตัวอย่างของคนน่ะมันหาได้ง่าย ๆ หรือขอรับ อีตรงนี้ต่างหากเล่าที่มันเป็นปัญหา”

“เธอนึกว่าภรเป็นคนอย่างไร ?” จิตราถามเสียงขุ่น

เขาหัวเราะแล้วย้อนถาม “นี่เรากำลังพูดถึงใครกันแน่ ผมนึกว่าเรากำลังพูดกันถึงเรื่องผู้หญิงตัวอย่าง ไม่ได้พูดถึงคนธรรมดา”

​“พูดถึงใครก็ไม่รู้ละ รู้ไม่ได้เพราะว่าเธอน่ะหลายเหลี่ยมนัก เดี๋ยวก็มาท่านั้นเดี๋ยวก็มาท่านี้ เธอถามว่าภรมีคู่รักใหม่ใช่ไหมล่ะ ? แล้วพอฉันล้อเข้าหน่อยว่าจะให้ยายภรฟ้องหย่าเธอก็มาประชดประชันว่าแกจะได้เอาเงินไปเลี้ยงคู่รัก แล้วยังงี้หมายความว่ากระไร ? พูดถึงใครตอบมาถี?”

“ก็นั่นมันตอนหนึ่งนี่ขอรับ คุณมายั่วผม ผมก็ยั่วคุณไป ส่วนที่ผมถามว่าภรเคยมีคู่รักมั่งไหม ผมหมายถึงว่าถ้าเขาเคยผ่านเรื่องพรรค์นี้มาแล้วเขาอาจจะไม่ถือสาเรื่องส่องสีเลย เขาคงถือว่าใจกับตัวเป็นคนละส่วน ใจคิดตัวไม่ทำก็ไม่มีอะไรเสียหาย หรือตัวทำท่าน่าเสียวไส้ต่าง ๆ ใจไม่ได้คิดยังงั้นเลยก็ไม่มีบาป แต่ถ้าเขาไม่เคยผ่านเรื่องพรรค์นี้มาก่อน มันก็ยากที่จะไม่ให้เขา—ยุ่ง”

“ก็ทำไมเธอไม่ถามให้มันหมดจดออกมาอย่างงี้ล่ะ ?” เสียงจิตราอ่อนลง “พูดโยกไปโยกมาให้ฉันโมโห”

“ขอให้ผมแก้ว่านั่นเป็นเพราะคุณคอยจะโมโหผมอยู่แล้วใช่ไหม ? ตั้งแต่ได้รับโทรเลขแล้วก็โมโหเรื่อยมา”

หล่อนหัวเราะและรับ “จริง ตั้งแต่ได้รับโทรเลขแล้วก็โมโหเรื่อย มันก็น่าโมโหนี่มายุ่งจนตีนปัดทำอะไรก็ไม่ถูก ไอ้เวลาก็มีอยู่ ๒–๓ ชั่วโมงเท่านั้นเอง”

​หล่อนตั้งต้นเล่าถึงเรื่องความยุ่งยากลำบากอีกพักหนึ่ง บันลือก็ทำหน้าที่แสดงความเห็นอกเห็นใจเช่นเดียวกับคราวก่อน เขารู้สึกว่าอารมณ์ของเขาเย็นรื่น และอาจจะฟังจิตราพูดเรื่องๆ เดียวกับที่หล่อนพูดอยู่นั้นได้เป็นเวลาหลาย ๆ ชั่วโมงโดยไม่รู้สึกรำคาญเลย บางคราวความคิดของเขาเลื่อนลอยไปบ้าง จนไม่ได้ยินว่าหล่อนพูดถึงอะไร แต่เขาคอยระวังสนองคำของหล่อนได้เหมาะแก่เวลาเสมอ และความมืดเป็นฝ่ายเขาในข้อที่จิตราไม่อาจเห็นสีหน้าและแววตาของเขาได้

ภายหลังจิตราย้อนกลับมาพูดเรื่องส่องสีเรื่องเจริญและเรื่องที่อยู่ของบันลือ ตั้งคำถามต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับบุคคลและสถานที่นี่ มันถือให้คำตอบแก่หล่อนอย่างตรงไปตรงมาบ้าง ยั่วให้หล่อนขัดใจโดยการใช้โวหารอันยอกย้อนตอบแก่หล่อนบ้าง เป็นเหตุให้คู่สนทนาทั้งสองฝ่ายได้รับอารมณ์ร่าเริงในทางสนุก สลับกับอารมณ์คิดอันเป็นงานเป็นการ จนรถแล่นมาถึงที่หมายก่อนที่จิตราจะได้มีเวลานึกถึงความมืดความเปลี่ยวและความยาวแห่งระยะทาง

รถหยุดสนิทในที่ใกล้ต้นยางคู่ จิตราจึงเหลียวไปเห็นแสงไฟอันแจ่มจ้าที่บนเรือน หล่อนร้องด้วยความพิศวง “อ้าว ถึงแล้ว​หรือนี่ ? ไหนว่าเดินทางกันเป็นชั่วโมง ๆ ก็ไม่รู้จักถึง เตรียมเบื่อมาเสียออกแย่”

เจ้าของบ้านหัวเราะแล้วว่า “เตรียมมาล้วนแต่ดี ๆ ทั้งนั้น เตรียมโมโห เตรียมเบื่อ ถ้าผู้รับรองเส้นประสาทอ่อนหน่อยก็เสร็จกัน ทำอะไรไม่ถูกเลย”

พูดแล้วบันลือก็ลุกจากที่เดิม ขึ้นนั่งบนขอบริมรถเพื่อรอให้ผู้อยู่ที่ทางข้างท้ายลงจากรถเสียก่อน จิตราสวมรองเท้าซึ่งหล่อนได้ถอดออกเสียเพื่อความสะดวกแก่การพับขาขึ้นบนที่นอน บันลือพูดขึ้นอีกว่า “แน่ะ ภัสดาเดินอกตั้งมารับแล้ว”

หล่อนหันไปดู แล้วก็หันกลับมาทำธุระกับรองเท้าพลางว่า

“ฉันลืมถามไป พวกนี้เขาว่ายังไงกันมั่งเวลาเขารู้ว่าฉันจะมา”

“ผมเพิ่งบอกเจริญเมื่อผมจะขึ้นรถไปรับคุณนี่เอง บอกแล้วผมก็ออกรถไป ไม่ยอมให้คำอธิบายอะไรเลย เชื่อว่าคงด่าคลุ้งเทียว”

จิตราหัวเราะแล้วหันไปเรียกสามี “เจริญ! ทางนี้ ฮัลโหล!” เสียงของหล่อนมีกังวานแห่งความรักและความชื่นชม “ลูกก็อยู่ตรงนี้ หลับมาเรื่อยตลอดทาง”

​“เอามาทั้งสองคนรึ ?” เจริญถาม และเข้ามายืนเกาะรถอยู่ข้างภรรยา

“คนเดียว ยายแดง แล้วทำไงถึงจะอุ้มแกลงได้ละ แม้นไหวไหมแก?”

เจริญอ้อมไปทางท้ายรถแล้วขึ้นมาข้างบน เขาช้อนตัวลูกน้อยขึ้นได้อย่างง่ายดาย แล้วส่งให้แก่คนเลี้ยงผู้ยืนคอยอยู่ข้างล่าง บันลือสั่งต่อไปทันที

“ตรงไปที่เรือนนั่นแหละ—อ้าว!” เขาชะงักเมื่อเห็นภรณีเดินมาใกล้ “ไปหา...คนที่เดินมานั่นแน่ะ—ภร” เขาแข็งใจเรียกชื่อหล่อนออกไปได้ “ช่วยชี้ที่นอนให้หนูแดงหน่อย”

จิตราสอดแขนไขว้กับแขนของสามีกอดไว้ พลางถามว่า

“รู้ตัวแล้วหรือยัง เธอพาเอาอะไรมาให้บันลือเขา ทำให้เดือดร้อนถึงฉันต้องแล่นมาอีกคนหนึ่ง”

สามีของหล่อนหัวเราะ เขายังไม่เข้าใจการกระทำและความคิดของบันลือกับจิตราแจ่มแจ้งนัก แต่ความพอใจในการที่ภรรยามาถึง เป็นความรู้สึกเด่นอยู่เหนือความรู้สึกอื่น “ต้นร้ายปลายดีน่า” เขาตอบ แล้วพูดสืบไป “ใครจะไปรู้! ไม่เคยเห็นผู้หญิงวิตถารอย่างนี้”

“แล้วในที่สุดทำไมถึงรู้ล่ะ ?”

​“เขาบอกเอง นั่งเล่าให้ฟังอย่างสนุกสนาน เจ้าของบ้านมันโกง หายหัวไปทั้งวัน ถึงเวลากินทีหนึ่งถึงจะโผล่มา แม่คนนั้นแกไม่รู้จะทำอะไรแกก็เกาะเราแจ”

“แอ้ม !” จิตราทำเสียงเบา ๆ แล้วเอียงคอมองดูสามี

บันลือพูดแกมหัวเราะ “เห็นไหมว่ามันจำเป็นที่ผมจะต้องเชิญเอาคุณมา พวกเราผู้ชายไม่มีปัญญาที่จะป้องกันตัวเอง”

“อื้ม์ !” จิตราทำเสียงอีก แล้วก็หันกลับไปถามสามี “ภรล่ะ ภรเขาว่ายังไง ? เขารู้เรื่องไหม ?”

เจริญทำท่าคิด แล้วจึงตอบแกมหัวเราะ

“เดาไม่ถูก แม่นั่นก็หายตัวเก่งเหมือนกัน แกมีธุระวันยังค่ำ”

เขาทั้งสามเดินมาใกล้จะถึงเรือน ส่องสีผู้ซึ่งยืนอยู่บนระเบียงส่งเสียงแหลมต้อนรับไปว่า

“แหม พี่จิตร ! พี่จิตร ไม่นึกเลยว่าจะมาพบกันในที่อย่างนี้ มันแปลกแสนจะแปลก ฉันเพิ่งรู้เมื่อค่ำนี่เองว่าพี่จิตร​กับคุณเจริญ—บันลือทำอะไรเป็นความลับหมดเขาบอกแต่เมียเขาคนเดียวเท่านั้น คุณเจริญก็พึ่งรู้ว่าพี่จิตรจะมา”

จิตรานิ่งฟังคำพูดทั้งหมดนี้ด้วยอาการยิ้มน้อย ๆ หลายปีมาแล้ว ส่องสีกับหล่อนมิได้แลกเปลี่ยนคำพูดกันเกิน ๒–๓ คำ และเหตุที่ทำให้เจ้าหล่อนทั้งสองเกิดหมางใจกันขึ้น คือเหตุอันใดต่างฝ่ายต่างก็ไม่รู้แน่ ส่องสีจำได้ว่านับแต่เวลาที่หล่อนกับบันลือหย่าขาดจากกันแล้ว จิตราได้ทำเป็นไม่รู้จักหล่อน ส่วนจิตราก็จำได้ว่า นับแต่หย่าขาดจากบันลือ ส่องสีได้ทำท่าเป็นคนที่ไม่รู้จักกับจิตราไปด้วย

เมื่อส่องสีหยุดพูดแล้ว จิตรากล่าวด้วยกิริยาอันดี

“เดี๋ยว ขอโทษ ประเดี๋ยวคุยกันใหม่ ขอไปดูที่พักเสียก่อน อ้าว ! แม่บ้านยังไม่ได้พบกันเลย” หล่อนจับมือภรณีด้วยมือข้างซ้ายของหล่อน มือขวาโอบรอบบ่าภรณี “มาดูถี ให้พี่อยู่ยังไง”

เดินเคียงกันเข้ามาในห้อง จิตราตัดพ้อภรณีในข้อที่มิได้ส่งข่าวถึงหล่อน แล้วก็พูดถึงเรื่องอื่นต่อไปโดยไม่รอฟังคำตอบ เห็นมุ้งที่กางอยู่ริมฝาก็ทักมุ้ง เห็นตู้ก็ทักตู้ เห็นเตียงก็ทักเตียง เมื่อเดินไปที่หน้าต่างก็ทักภูมิประเทศและตัวเรือน ภรณีเดินตามและให้คำตอบไปตามเรื่อง ที่สุดจิตราหยุดยืนตรงหน้าเปียโนที่ตั้งอยู่ใกล้หน้าต่าง ๆ หนึ่งและกล่าวว่า

​“อ้าว นี่เปียโนนี่ ไหนบันลือเขาว่าเธอเล่นออแกน ?”

“เปียโนมันพึ่งมาก่อนหน้าคุณพี่ห้าวันเท่านั้นเองค่ะ”

“อ๋อ ก็แปลว่าบันลือพึ่งซื้อมาสำหรับเธอเมื่อไปกรุงเทพ ฯ คราวที่แล้วมานั่นเอง แล้วเป็นยังไงยังเล่นได้ดีไหมเธอน่ะ ?”

“ไม่เป็นเรื่อง” ภรณีตอบพร้อมกับยิ้มและส่ายหน้า “มือแข็งเสียหมดแล้ว ดูโน้ตก็ไม่ค่อยทัน”

“หัดเสีย หัดเสีย” จิตรากล่าวอย่างขึงขัง “พี่จะบอกให้ บันลือชอบดนตรีเหลือเกิน แล้วชอบอย่างคนเป็นเสียด้วย ถามเขาซีนักแต่งคนไหนเกิดเมื่อไหร่ ตายเมื่อไหร่ แต่งเพลงอะไรไว้มั่ง ตอบได้เป็นฉากเชียว”

“ก็—ภรรยา—ก็เก่งมากนี่คะ เมื่อเช้านี้เข้ามานั่งเล่นอยู่เป็นนาน แต่โน้ตเพลงที่นี่ไม่มีพอ เขาต้องเล่นเพลงของเขาที่เขาจำได้ขึ้นใจ”

สีหน้าจิตราขรึมไปเล็กน้อย หล่อนถาม

“ทำไมเธอถึงรู้ว่าส่องสี—?”

“มีคนเขาบอก—”

​“ใครบอก ? เจริญหรือ ?”

“ไม่ใช่ค่ะ แม่นมของ—คุณบันลือเอง แกจะตายเสียให้ได้ วันนี้ไม่ยอมขึ้นมาบนเรือนตลอดวัน แกว่าทนดูไม่ได้”

จิตรานิ่งไปอึดใจหนึ่งจึงพูดขึ้น

“อย่าไปฟังเสียงคนอย่างนมนั่น ภร แกอยู่ข้างหลังเรามา ๑๐๐ ปี บันลือเขาเป็นเยนเติลแมน เขาโทรเลขเรียกพี่มา เพราะส่องสีนี่แหละ เจ้าหล่อนแร่มาหาเขาเองเขาไม่ได้รู้ได้ชี้ด้วยเลย ผู้หญิงมาถึงบ้านเขา เขาก็ต้องรับรอง เธอต้องวางตัวของเธอให้เหมาะกับเรื่อง อย่าเอาแต่ความระแวงมาถือเป็นอารมณ์”

ภรณีมองไปในที่ซึ่งมิใช่วงหน้าหรือดวงตาของจิตรา มีความรู้สึกว่าก้อนอะไรก้อนหนึ่งแล่นขึ้นแล่นลงอยู่ตามลำคอ พยายามกลืนให้หายได้ด้วยความยากยิ่ง ในที่สุดหล่อนเดินไปที่เก้าอี้นวม แล้วหันกลับมากล่าวแก่อีกฝ่ายหนึ่ง

“คุณพี่จะนั่งที่นี่ไหมคะ ? หรือจะอาบน้ำ หรือจะรับประทานอาหาร ?” หล่อนหัวเราะ “คุณพี่จะทำอะไรก่อน ?”

“เรื่องกินน่ะ พี่กินมาแล้วเมื่อค่ำ แต่ให้กินอีกก็กิน พี่กินไม่รู้ว่าวันละกี่สิบหน ให้พี่อาบน้ำก่อนเถอะรู้สึกเย็น ๆ แต่เหนียวตัวพิลึก กระเป๋าของพี่อยู่ไหนล่ะ ? อ้อขอน้ำร้อนให้พี่​อาบหน่อยได้ไหม ? ลำบากไหมเธอ ? ถ้าลำบากก็ไม่ต้อง พี่จะลูบตัวเอา”

“ไม่ลำบากหรอกค่ะ แต่ต้องรอนิดหน่อยตกลงจะอาบน้ำก่อนอื่นหรือคะ ? เดี๋ยวดิฉันไปสั่งเอาน้ำร้อนเดี๋ยวนี้”

ภรณีออกจากห้อง สวนกับบันลือที่ประตู เขาผู้นี้เมื่อเห็นจิตรานั่งอยู่บนเก้าอี้นวม ก็เข้าไปยืนอยู่ตรงหน้าและถาม

“หายเหนื่อยหรือยังขอรับ คนสวยของบันลือทำไมมานั่งอยู่คนเดียว ?”

“ก็เจ้าของห้องเขาเพิ่งออกไปไม่เห็นหรอกหรือ เขาออกไปหาน้ำร้อนให้ฉันอาบ ไปเรียกเอาคนโรคมาน่ะมันยุ่งยังงี้เห็นไหม–?” หล่อนลุกขึ้นยืนและมองไปรอบตัว “ห้องนี้ท่าสบาย หน้าต่างประตูมีมากเหลือเกิน เอ๊ะเมื่อตะกี้ภรบอกว่าประตูไหนไม่รู้เปิดทะลุถึงห้องน้ำ”

เขาจับมือหล่อนสอดเข้าไปในแขนของเขา “มา ผมจะบอกให้” เขาพาหล่อนเดินพลางชี้ “นี่ประตูห้องน้ำ นั่นประตูห้องหนังสือ ภัสดาของคุณนอนในนี้” เขาพยายามจะเปิดประตูแต่ไม่สำเร็จ “ติดกลอนทางโน้นเสียแล้ว ประเดี๋ยวต้องจัดการเปิด” เขาหัวเราะและมองดูหน้าหล่อน แล้วจับลูกบิดประตูหันไปมาเพื่อให้แน่ใจว่าประตูติดกลอนหรือติดกุญแจ

​“โน่นประตูห้องนอนผม” เขาพูดต่อไปโดยไม่วางมือจากลูกบิด “จำให้แม่น ๆ นะคุณ ประตูไหนห้องไหน เดี๋ยวผลัวะผละเข้าไปผิดห้องดึกๆ ดื่นๆ ผมไม่รับผิดชอบนะ”

จิตราจับเนื้อที่ปลายแขนเขาได้อย่างว่องไวและบิดโดยแรง เขาร้องโอ๊ย ! ด้วยความเจ็บและตกใจ ปล่อยมือจากลูกบิดในทันที ครั้นเมื่อเขาจะถอยหลังและหันหน้ามาทางหล่อน ส้นรองเท้าของเขาก็เหยียบเอาปลายรองเท้าของหล่อนเข้า เขายั้งตัวโดยแรงแล้วหมุนกลับ วางเท้าเฉียดเท้าจิตราไปนิดเดียว ส่วนแขนเขาก็โอบตัวจิตราไว้โดยแรงเพื่อยึดเป็นหลัก ครั้นเมื่อตั้งตัวได้ เขาหาปล่อยหล่อนไม่ กลับกอดไว้ด้วยแขนทั้งสองข้างและพูดเบา ๆ

“ทำเป็นชาววัง เดี๋ยวจะจูบแก้ลำเสียหรอก”

หล่อนผลักอกเขาพลางหัวเราะ แต่พูดอย่างเคือง

“เอ ! มาล่วงเกินคนแก่ เดี๋ยวยายภรแกจะ—แกเป็นเด็กโบราณร้อยเปอร์เซ็นต์เต็ม เธอรู้ไหม ?”

“ขอบคุณสวรรค์” บันลือกล่าวแกมหัวเราะ “ผมเอื้อมคนสมัยใหม่เต็มทน” เขาคลายวงแขนจากร่างหล่อนแล้วจับมือหล่อนขึ้นจูบ

เมื่อเงยหน้าขึ้นแล้ว เขาเห็นภรณียืนอยู่ตรงกลางห้อง เขาจึงว่า

​“เจ้าของห้องมาแล้ว ผมหมดหน้าที่ ต่อไปนี้จะคอยแต่ว่าเมื่อไหร่พระแม่เจ้าจะเสวย จะได้โดยเสด็จด้วย”

“อ้าว !” จิตราร้อง “มีใครคอยจะกินพร้อมกับฉันด้วยหรือ ? กินเสียก่อนเถอะนะ อย่าคอยฉันเลย เดี๋ยวหิวแย่”

บันลือสั่นศีรษะ “ไม่ถึงกับแย่” เขาตอบ “เชิญแต่งเนื้อแต่งตัวตามสบาย ขอแต่อย่ามัวคุยกันเสียสองคนจนลืมพวกเราหมดก็แล้วกัน” แล้วเขาก็ออกไปจากห้อง