บึงบอระเพ็ด : เป็ดดำหัวสีน้ำตาล

บึงบอระเพ็ด : เป็ดดำหัวสีน้ำตาล

ไกด์พาเราลงจากเรือไปยังทุ่งนา เพื่อถ่ายเป็ดหายากในลำดับต้นๆ
ตั้งสโคปแล้วส่องไปที่คันนา มีเป็ดสีน้ำตาลยืนกันอยู่ 4 ตัว
3 ใน 4 ตัวนั้น คือ เป็ดดำหัวสีน้ำตาล

ตัวผู้ หัว ลำคอ และอกสีน้ำตาลแดงเข้ม ลำตัวด้านบนสีน้ำตาลเข้ม
ท้องและขนคลุมหางด้านล่างสีขาว ตาสีขาว
ตัวเมียคล้ายตัวผู้ แต่สีจางกว่า ส่วนใหญ่ตาสีน้ำตาล

มีชื่อภาษาอังกฤษว่า Ferruginous Pochard
แปลว่า เป็ดที่มีสีน้ำตาลแดงเหมือนกับสนิมเหล็ก
ตั้งชื่อโดย Güldenstädt ในปี 1770 ว่า Aythya nyroca
มีถิ่นอาศัยอย่างกว้างขวาง แต่ค่อนข้างกระจัดกระจาย

ฤดูผสมพันธุ์อยู่ในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนกรกฏาคม
มีสถานที่รังแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ กลุ่มแรกอยู่ในยุโรปกลางและยุโรปใต้
ตอนเหนือของแอฟริกา และคาบสมุทรอาระเบีย
กลุ่มที่สองทำรังในประเทศมองโกเลีย ซึ่งกลุ่มนี้ในฤดูหนาว
จะมีการอพยพลงมายังอนุทวีปอินเดีย จีนตอนใต้ และเลยมาถึงประเทศไทย

ประมาณว่ามีประชากรเหลือเพียง 25,000 ถึง 50,000 ตัว ทั่วโลก
เพราะถูกคุกคามโดยกิจกรรมของมนุษย์หลายอย่าง
เช่น การทำการประมง การล่าอย่างผิดกฎหมาย
การเปลี่ยนแปลงสภาพพื้นที่ชุ่มน้ำ แม้กระทั่งการเกิดสภาวะโลกร้อน

ความเสี่ยงในการสูญพันธุ์ของ IUCN จัดอยู่ในระดับ near treatened
เป็นนกตัวแรกของทริปนี้ ที่มีความหายากในระดับ NT

เป็ดชนิดนี้จึงได้รับการคุ้มครองตามสนธิสัญญา จำนวน 2 ฉบับ
ได้แก่ Agreement on the Conservation of African-Eurasian
Migratory Waterbirds และ Emerald Sites Network in Armenia
เพื่อคุ้มครองสภาพแวดล้อมในพื้นที่ที่ใช้ในการทำรังวางไข่
รวมถึงพื้นที่ต่างๆ ที่ใช้ระหว่างเส้นทางหรืออยู่อาศัยในฤดูกาลอพยพ

สิ่งที่น่ากังวลอีกอย่าง สำหรับนกที่ประชากรเหลืออยู่น้อยคือ
การผสมข้ามสายพันธ์ุกับเป็ดในสกุล Aythya อื่นๆ
เช่น เป็ดโปชาด (common pochard) เป็ดเปีย (tufted duck)
และเป็ดดำหลังขาว (Greater Scaup) เกิดเป็นเป็ดลูกผสมขึ้นมา

เป็ดกลุ่มอื่นๆ ที่เราเล่ามาก่อนหน้าเรียกว่า dabbing duck
เพราะใช้การไซ้ไปบนผิวน้ำหรือผิวดิน เพื่อกรองกินพิชและสัตว์น้ำ
เมื่ออาหารมีจำนวนจำกัด เป็ดกลุ่มหนึ่งจึงมีวิวัฒนาการลงไปหาอาหารข้างใต้
เป็ดในสกุล Aythya นี้ จึงถูกเรียกว่า diving duck เพราะหากินโดยการดำ

วิวัฒนาการโดยมีขาที่อยู่ค่อนไปทางด้านหลัง และมีผังพืดที่เท้าขนาดใหญ่
เพื่อใช้เคลื่อนไหวเปลี่ยนทิศทาง ในขณะที่อยู่ใต้น้ำได้อย่างว่องไว
เปลี่ยนลำตัวจากเดิมที่กว้างเพื่อใช้ในการลอยตัว ให้มีรูปร่างที่กะทัดรัด
มีปีกที่หดสั้นลงเพื่อช่วยในการดำ ทำให้เวลาขึ้นจากน้ำต้องใช้ระยะทางวิ่งขึ้น

เปลี่ยนจากปากกว้างเพื่อใช้กรองอาหาร มาเป็นแคบยาวเพื่อใช้ในการจับสัตว์
รวมถึงการปรับสรีระวิทยาของร่างกาย ให้สามารถใช้ออกซิเจนได้อย่างคุ้มค่า
ดังนั้นในขณะกลางวัน จึงมักจะเห็นเป็ดสองกลุ่มนี้อยู่ต่างสถานที่
แต่ในตอนเย็นนั้น พวกมันก็จะมารวมฝูงกันพักผ่อนเพื่อความปลอดภัย

.
ที่มา : ขอขอบคุณเรื่องและภาพจาก
ผู้ชายในสายลมหนาว
https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=nontree&month=04-2025&date=08&group=22&gblog=146
.