บึงบอระเพ็ด : เป็ดพม่า

บึงบอระเพ็ด : เป็ดพม่า

หลังจากตากแดดจนเกือบเป็นลม เราก็นั่งมอเตอร์ไซค์มากินข้าวเที่ยง
อิ่มแล้วก็นั่งเรือกลับ มาถึงไฮไลท์ตัวต่อไป ล่องลอยอยู่ใจกลางบึง
คือฝูงเป็ดพม่า 10 ตัว จำได้ว่า เห็นครั้งแรก ใน facebook ที่ทุ่งนาลำพูน
แต่ในหนังสือดูนกเมืองไทย ปี 2550 ก็มีรายชื่ออยู่ในหนังสือนี้แล้ว

ตัวเล็กกว่าห่านก่อนหน้านี้แน่นอน แต่ว่าเป็นการค่อยๆ ลอยเรือเข้าไป
ทำให้ได้ภาพถ่ายที่ชัดเจน รูปร่างเหมือนเป็ดบ้านนี่ล่ะ แต่ว่าสวยกว่ามาก
หัวสีขาว ตัวสีแดง ตัวผู้แยกจากตัวเมีย จากขนสีดำที่เป็นแหวนรอบคอ
มีชื่อภาษาอังกฤษว่า ruddy shelduck (Tadorna ferruginea)

รายงานใน e-birds พบได้ตั้งแต่เชียงราย เชียงใหม่ ลำพูน
บึงบอระเพ็ด รอบๆ กรุงเทพ เพชรบุรี ลงไปถึงประจวบฯ
ข้ามไปที่ขอนแก่น หนองคาย แต่รายงานที่ประหลาดที่สุด ก็คือ
การพบเป็ดพม่า 2 ครั้งใน 2 ปี ที่มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตศาลายา

หากดูการกระจายพันธุ์ในแผนที่ ก็จะงงๆ หน่อย สรุปได้ว่า
เป็ดพม่ามี 2 กลุ่มหลัก หนึ่งคือกลุ่ม resident
อาศัยอยู่ในแอฟริกาทางตะวันตกเฉียงเหนือ อียิปต์ ซูดาน ตุรกี
และพบบ้างที่สเปน เป็นนกกลุ่มที่ไม่อพยพ หรืออพยพเพียงใกล้ๆ

กลุ่มที่สองคือ migration ที่มีถิ่นผสมพันธุ์ในเอเชียกลาง มองโกเลีย ธิเบต
พอถึงหน้าหนาวก็จะบินมายังจีนตอนใต้ เลยไปได้ถึงประเทศเกาหลี
ที่สำคัญคือ เป็นกลุ่มที่มีการบินข้ามหิมาลัยมายังอินเดีย เนปาล บังคลาเทศ
พม่า และไทย นี่อาจจะเป็นหนึ่งในเหตุผลที่เราเรียกเป็ดชนิดนี้ว่า เป็ดพม่า
เพราะก่อนหน้าที่จะมีรายงานในไทย พบนกชนิดนี้ที่ประเทศพม่ามาก่อน

ในบล็อกก่อนหน้า เรื่องห่านเทาปากชมพู เราได้ข้ามเรื่องการบินอพยพนี้ไป
การศึกษาพบว่า นกจะรอวันที่มีอากาศดีที่สุด เพื่อจะใช้เวลาบินเพียงข้ามคืน
ผ่านที่ความสูง 5,000 ถึง 6,800 ม. เหนือระดับน้ำทะเล
ให้มาถึงอนุทวีปอินเดีย ในเวลาเช้าของวันถัดไป

นั่นเพราะความสูงของเทือกเขาหิมาลัย มีออกซิเจนให้ใช้อย่างเบาบาง
ต้องมีปอดขนาดใหญ่ และระบบไหลเวียนโลหิตที่ใช้ออกซิเจนได้อย่างคุ้มค่า
อากาศที่ใช้พยุงปีกนั้นก็น้อยเช่นกัน ทำให้ต้องใช้พลังงานในการบินมาก
แต่พวกมันก็ไม่อาจหยุดพักได้

เพราะอุณหภูมิบนยอดเขานั้น ติดลบหลายสิบองศาเซลเซียส
ต้องใช้ประสบการณ์ผ่านเส้นทางที่บรรพบุรุษพวกมันเคยอพยพไปมา
เมื่อผ่านความยากลำบากมาได้ ที่ราบอันกว้างใหญ่ของอนุทวีปอินเดีย
จะให้พืชและสัตว์น้ำขนาดเล็กอันอุดมสมบูรณ์เป็นรางวัลของการเดินทางไกล

เป็ดและห่านอพยพที่ใช้เส้นทางนี้ ได้แก่ ห่านหัวลาย (bar-headed goose)
ห่านเทาปากชมพู เป็ดพม่า เป็ดหางแหลม (northern pintail)
เป็ดปีกเขียว (common teal) และเป็ดหัวเขียว (mallard)

ซึ่งนกแต่ละชนิดก็ใช้เส้นทาง ที่มีความสูงแตกต่างกันออกไป
โดยห่านชึ่งมีตัวที่ใหญ่ สามารถบินข้ามเทือกเขาหิมาลัยได้โดยตรง
ส่วนเป็ดนั้นมีขนาดตัวเล็กว่า มักจะอาศัยช่องเขาที่มีความสูงต่ำกว่าแทน

โดยห่านหัวลายมีสถิติในการบินได้สูงที่สุดในโลก
จากการบันทึกของ GPS พบว่า จุดที่สูงที่สุดในการบินผ่านอยู่ที่ 8,850 ม.
หรือเทียบได้กับความสูงของยอดเอเวอเรสต์เลยทีเดียว

แต่อาจจะไม่เสมอไป ที่เป็ดและห่านทุกตัวจะบินข้ามเทือกเขาหิมาลัย
ยังมีเส้นทางเริ่มจาก ที่ราบสูงธิเบต
บินอ้อมเทือกเขาหิมาลัย มายังใจกลางของประเทศพม่า
หรืออ้อมไปอีกด้าน เพื่อไปยังคาบสมุทรอาหรับก็ได้

ประเมินว่า มีประชากรทั่วโลกราว 300,000 ถึง 600,000 ตัว
ความเสี่ยงในการสูญพันธุ์ของ IUCN อยู่ในระดับ less concern

.
ที่มา : ขอขอบคุณเรื่องและภาพจาก
ผู้ชายในสายลมหนาว
https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=nontree&month=03-2025&date=31&group=22&gblog=144
.